اطلاع از میدان تنش محلی در یک منطقه، در بررسی¬¬های ساختاری و عوامل موثر بر کینماتیک ساختارهای منطقه حائز اهمیت است. ازاین‌رو، در این پژوهش ضمن توضیح مبانی نظری اساسی روش وارون سازی تنش از صفحات گسل-خش لغزش، برداشت¬های صحرایی ناهمگن لغزش گسلی به‌عنوان داده¬های خام برای تعیین موقعیت میانگین محورهای اصلی تنش به‌منظور تحلیل وضعیت ژئودینامیک منطقه، مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از حل تنسور تنش تقلیل یافته داده¬های گسل-خش لغزش برداشت شده، نشانگر موقعیت¬های 156/21، 012/64 و 251/14 برای (به ترتیب) σ1، σ2 و σ3 است. نتایج حاصل از تحلیل این داده¬ها، نشان می¬دهد که هم¬خوانی قابل توجهی بین سوگیری محورهای اصلی تنش محاسبه شده و پیشینه مطالعات زمین‌ساختی منطقه، وجود دارد.

در دامنه‌های جنوب شرقی آتشفشان دماوند (85 کیلومتری شرق تهران واقع در پهنه البرز مرکزی) در منطقه آب اسک، چندین چشمه آهکی تراورتن‌ساز وجود دارد. به‌منظور تعیین منشأ عمقی آب این چشمه‌ها بر اساس منشأ گاز CO2، از داده‌های ایزوتوپی کربن و اکسیژن نهشته‌های کربناته و همچنین داده‌های ژئوشیمی آبی استفاده گردید. آنالیزهای ایزوتوپی نشان می‎دهند که با دور شدن از چشمه‎ها، تراورتن‎ها از δ13C و δ18O غنی‎شدگی نشان می‎دهند. بر اساس مقادیر δ13C(CO2) اولیه، سیال رسوب‌دهنده نهشته‎ها یک سیال هیدروترمال متاسوماتیسم کننده بوده است. با توجه به روند خطی مشاهده شده بین مقادیر δ13C - δ18O در تراورتن‌های منطقه، احتمالاً این سیال با آب‎هایی با منشأ متفاوت اختلاط پیدا کرده است. بر اساس نتایج ایزوتوپی منشأ گاز CO2 این چشمه‌ها، دریایی- گوشته‌ای تشخیص داده شده، همان‌طور که نتایج بررسی داده‌های شیمیایی بر روی آب‌های چشمه‌های آب اسک، مؤید وجود یک منشأ عمیق برای آب‌های این منطقه است. بر اساس مطالعات دورسنجی صورت گرفته، هم‌راستا بودن روند کشیدگی و ظهور تراورتن‌های شناسایی شده با روند خطواره‌های گسلی بررسی شده در صحرا و همچنین آبراهه‌ها، حاکی از تأثیر قوی آبخوان‌های سطحی در سیستم زهکشی درونی زایش نهشته‌های کربناته در این منطقه می‌باشد. در نهایت بر اساس مطالعات ژئوشیمی آب و ایزوتوپی رسوبات، شرکت هر دو منشأ آب‌های سطحی و آب‌هایی با منشأ عمقی، برای منشأ آب چشمه‌های این ناحیه معرفی می‌گردد.

برش ده نمک در شمالی‎ترین نقطه‎ای که سازند قم رخنمون دارد و به عبارتی در محلی که زون ایران مرکزی هم‌مرز با زون البرز است، واقع شده است. مطالعه ویژگی‎های ریز رخساره‎‎ای، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند قم در این محدوده می‎تواند به درک وضعیت حوضه رسوبی قم در شمالی‎ترین بخش آن و هم‌مرز با زون البرز، کمک شایان توجهی نماید. در این مطالعه 166 نمونه از رسوبات سازند قم در برش ده نمک واقع در شمال شرق گرمسار مورد بررسی قرار گرفته است. آنالیز ریز رخساره‌ای منجر به شناسایی نه ریز رخساره‎ شده و از نظر محيط رسوب‌گذاري به چهار كمربند رخساره‌اي پهنه جزر و مدي، لاگون، رسوبات سدي/ریفی و شیب پلاتفرم تعلق دارند. به دلیل عدم گسترش نهشته‎های ثقلی و توربیدایتی و وجود فراوان نهشته‎های سدی/ریفی، محيط‌ تشكيل نهشته‎های کربناته سازند قم در برش ده نمک که بیشترین ته‌نشست آن در بخش‎های کم‌عمق حوضه بوده یک شلف کربناته لبه‌دار پیشنهاد می‎شود. در این مدل، رخساره‎های مربوط به ناحیه عمیق حوضه گسترش نداشته و عمیق‎ترین رخساره مربوط به بخش‎های شیب پلاتفرم می‎باشد. همچنین مطالعات چینه نگاری سکانسی نشان می‎دهد که برش ده نمک شامل چهار سکانس رسوبی رده سوم، سه مرز سکانسی از نوع اول و دو مرز سکانسی از نوع دوم می‎باشد.

منطقه مورد مطالعه بخشی از زون بینالود است که شامل لوکوگرانیت¬های مشهد با پگماتیت¬ها و رگه¬های تورمالین¬دار می¬باشد. با توجه به مطالعات انجام شده بر روی لوکوگرانیت¬های مشهد، این گرانیت¬ها جزء گرانیت¬های پرآلومینیم، بسیار تفریق یافته و حاصل از ذوب متاپلیت¬ها معرفی شده¬اند. در این گرانیت¬ها، تورمالین به شکل¬های مختلف دندريتي، نودولی، رگه¬ای و پگماتیتی ديده مي¬شود. برای بررسی ژئوشیمی تورمالین¬های رگه¬ای و پگماتیتی از آنالیزهای میکروپروپ (EPMA)، XRF و ICP- MS استفاده شده است. بر اساس اين آنالیزها، تورمالین¬هاي پگماتیتی از نوع شورل و تورمالین¬هاي رگه¬ای از نوع شورل غنی از منیزیم می¬باشند و هر دو نوع در محدوده تورمالین¬های قلیایی قرار می¬گیرند. این تورمالین¬ها دارای منطقه¬بندی نوسانی و چندرنگی سبز-آبی تا قهوه¬ای می¬باشند که به دليل تغییر در مقادیر Ti ، Ca و Fe از مرکز به حاشیه کانی می¬باشد. در تورمالین¬های مورد مطالعه، مهم‌ترین جانشینی¬ها از نوع Na+(Fe+Mg)= X-Vacancy+Al و Na+(Fe+Mg)OH=Na+Al(O) هستند. هر دو نوع تورمالین حاصل تفریق ماگما بوده با اين تفاوت كه تورمالین¬هاي پگماتیتی خصوصیات سیستم ماگمایی و تورمالین¬هاي رگه¬ای ويژگي¬هاي ماگمایی- گرمابی را نشان می¬دهند که این به مراحل تکامل پگماتیت¬ها و سیالات حاصل در طول تکامل آن¬ها مرتبط می¬باشد.  

در این مطالعه رخساره‌ها و محیط رسوبی سازند شهبازان در چاه شماره 3 ميدان نفتي قلعه نار (جنوب غرب لرستان) مورد بررسي قرار گرفته است. سازند شهبازان در چاه مورد مطالعه 228 متر می‌باشد که عمدتاً از آهک و دولومیت تشکیل شده است. مرز پایینی این سازند با سازند پابده به‌صورت تدریجی و مرز بالایی آن با سازند آسماری به‌صورت ناپیوسته در نظر گرفته شده است. سن سازند شهبازان در چاه مورد مطالعه ائوسن میانی (اوایل لوتتین) تا ائوسن بالایی (پریابونین) می‌باشد. 14 ريز رخساره براساس بافت رسوبی و مطالعات سنگ‌شناختی و فسیل شناختی در چاه مورد مطالعه شناسايي شد. اين رسوبات در زیر محیط‌های درياي باز، سد و لاگون برجاي گذاشته شده‌اند. با توجه به پراکندگی رخساره‌های معرفي شده، به نظر می‌رسد بخش‌های زيرين و بالايي سازند شهبازان در منطقه مورد مطالعه در دو محيط به نسبت متفاوت نهشته شده‌اند. رسوب‌گذاری در بخش زيرين در يك شلف باز و رسوب‌گذاری بخش بالايي در يك رمپ كربناته صورت گرفته است. علاوه بر این محیط تشکیل بخش زیرین سازند شهبازان به دو زیر محیط شلف خارجی و میانی و بخش بالایی را به زیر محیط‌های رمپ میانی و داخلی می‌توان تقسیم کرد .تبديل پلت فرم در اين سازند از شلف باز به رمپ هموكلينال بر اثر عواملی از قبیل نرخ تولید و ضریب انتقال و شرایط تکتونیکی حاکم بر حوضه رسوبی بوده است.

ريزگرد توده¬اي از ذرات جامد در مقياس ميکرون است که در هوا پخش مي¬شود و اثرات زيانبار زیست‌محیطی، اجتماعي و اقتصادي بسيار از خود برجاي مي¬گذارد. در سال¬هاي اخير، در آسمان ايران به‌ویژه مناطق جنوبي و غربي، ريزگردها به‌طور گسترده¬اي ظاهر شده و در برخي موارد غلظت آلاينده¬هاي ناشي از آنها تا 66 برابر حد مجاز هم رسيده است. به‌منظور آگاهي از ويژگي¬هاي بافتي، کانی‌شناسی و ترکيب شيميايي ريزگردها در اهواز نمونه¬هايي از رسوبات برجاي مانده از توفان¬هاي گرد و غبار اين کلان‌شهر در تابستان 1393 جمع‌آوری و مورد بررسي قرار گرفت. نتايج دانه سنجي نشان مي¬دهد که اين نمونه¬ها از 50/11 درصد ماسه بسيار دانه‌ریز، 61 درصد سيلت و 50/27 درصد رس تشکيل شده و از نظر بافتي در محدوده سيلت (رده Z) و سيلت ماسه¬اي (رده sZ) قرار مي¬گيرند. ميانگين اندازه دانه¬ها 10/6+ في (سيلت متوسط)، انحراف معيار 17/2 في (جورشدگي بسيار بد)، کج شدگي مثبت (14/0+) و کشيدگي پهن (71/0) تعيين گرديد. با توجه به شکل منحني تجمعي، دامنه تغييرات اندازه دانه¬ها و پارامترهاي آماري، نمونه-هاي مورد مطالعه در گروه لُس¬هاي سيلتي قرار مي¬گيرند. کاني¬هاي اصلي موجود در بخش درشت¬تر ريزگردها را کاني-هاي روشن به‌ویژه کوارتز، فلدسپات، کلسيت و ژيپس تشکيل مي¬دهند که با درصد کمي از کاني¬هاي تيره مثل پيروکسن، گوتيت، هورنبلند و بيوتيت همراه هستند. این ترکيب بيانگر فراواني تکتوسيليکات¬ها و آلومينوسيليکات¬ها در خاستگاه ریزگردها است که عمدتاً از بيابان¬هاي عراق و عربستان منشأ گرفته¬اند. در نمودارهاي پراش اشعه ايکس هم رس¬هايي از نوع کائولينيت، پالي¬گورسکيت و کلريت شناخته شدند که شرايط آب و هوايي خشک و محيط قليايي منشأ این ذرات را تأیید مي¬کنند. پایش توفان¬های نیمه دوم سال 1393 از یک تغییر مشخص در منشأ ریزگردها به کانون¬های داخل کشور حکایت می¬کند که ضرورت بررسی مداوم این پدیده را گوشزد می¬کند. نتايج طیف‌سنجی جذب اتمي و فلورسانس اشعه ايکس نشان مي¬دهند که سيليسيم، آلومينيم و آهن فراوان¬ترين عناصر موجود در گرد و غبار اهواز هستند. محاسبه ضریب غنی‌شدگی برخی از عناصر کمیاب هم حاکی از غلظت بالا و منشأ غیرطبیعی بعضی فلزهاي سنگين مثل نيکل، کبالت، کادميم و روی در ريزگردهای مورد مطالعه است.

كانيسازي مس در حوضه رسوبی کدکن به‌صورت عدسي شکل و چینه‌سان و احتمالاً از نوع كانسارهاي مس با ميزبان طبقات قرمز مي‌باشد. كانيسازي عمدتاً به‌صورت پراكنده و محدود به واحدهاي ماسه‌سنگي- مارني قرمز رنگ با ميان‌لايه‌هاي ضخيم و صخره‌ساز، كنگلومرا با سن ائوسن- اليگوسن و شامل کانی‌های اولیه کالکوپیریت، پیریت و كالكوسيت و کانی‌های ثانویه كوليت، مالاكيت و آزوريت است. با توجه به یافته‌های به‌دست آمده، کنترل کانی‌سازی در این ماسه‌سنگ‌ها در ارتباط با میزان دگرسانی فلدسپارها، تمرکز رس‌ها و مواد آلی می‌باشد. ماسه‌سنگ‌ها از نوع آركوز، ليتيك آركوز و فلدسپاتيك ليتارنايت ساب مچور ريزدانه آهن‌دار، متوسط تا ضخيم لایه و به رنگ قرمز روشن تا خاكستري تيره مي‌باشند که در محیط دلتای تحت تاثیر رودخانه‌ و حاشیه فعال نهشته شده‌اند. نتايج به دست آمده گوياي آن است كه تيپ كاني سازي در منطقه مورد مطالعه از نوع كانسارهاي مس با ميزبانی طبقات قرمز می‌باشد.