مجموعه دگرگوني گشت در ارتفاعات تالش (باختر البرز) برونزد دارد. اين مجموعه عمدتاً متشکل از سنگ‌هاي متاپليتي و گرانيتي است. تورمالين، فاز فرعي متدوال اين سنگ‌ها مي¬باشد. در نمونه‌هاي شيستي، تورمالين¬های دراويتي با هسته-بندي فراوان و اندازه ريز، منطقه¬بندي ترکيبي نشان مي¬دهند. تورمالين دراويتي نمونه¬هاي گنيسي، درشت¬تر و همگن مي¬باشند. در نمونه‌هاي ميگماتيتي، تورمالين منحصر به هر دو بخش لوکوسوم و ملانوسوم است. تورمالين‌هاي قهوه‌اي موجود در ملانوسوم گارنت‌دار، داراي ترکيب مگنزيوفوئيتيت بوده و مانند ساير فاز‌هاي ملانوسوم، ماهيت تفاله‌اي دارند، اما تورمالين دراويتي موجود در ملانوسوم عاري از گارنت، به¬صورت درشت و با چندرنگي سبز بر روي بيوتيت‌ها رشد کرده‌اند. ترکيب تورمالين لوکوگرانيت‌ها، شورليتي است که به سمت حاشيه دراويتي مي¬گردد. انواع مختلفي از جانشيني در ترکيب تورمالين مجموعه گشت مشاهده مي¬شود. با توجه به شاخص¬هاي ترکيبي، تورمالين متاپليت¬ها عمدتاً تحت شرايط دگرگوني تشکيل شده¬اند درحالي¬که انواع موجود در لوکوگرانيت¬ها در شرايط ماگمايي به¬وجود آمده¬اند. احتمالاً سيالات بوردار مجموعه گشت در درجات بالاي دگرگوني، ضمن کاهش دماي ساليدوس گرانيت‌آب¬دار، تسهيل فرآيند ميگماتيت‌زايي را به¬دنبال داشته است. افزون بر اين، عنصر بور با کاهش ويسکوزيته لوکوسوم، تحرک¬پذيري و جدايش راحت‌تر مذاب از ملانوسوم و تشکيل لوکوگرانيت‌هاي هم¬جوار را فراهم کرده است.

کانسار روی-سرب حوض‌سفید در 17 کیلومتری شمال¬شرق شهرستان اردکان در زون ایران مرکزی واقع شده است. سنگ میزبان این کانسار، سنگ¬های¬ کربناته دولومیتی‌شده با سن کرتاسه پایین است. در این محدوده سه واحد سنگی عمده وجود دارد. پایین¬ترین واحد سنگی، سازند سنگستان است و عمدتاً شامل شیل و سیلتستون با میان‌لایه¬های کالک‌آرنایت می¬باشد. سازند سنگستان توسط دولومیت و سنگ آهک دولومیتی و آنکریتی سازند تفت پوشیده می¬شود. سازند آبکوه شامل سنگ آهک ¬چرتی و سنگ‌ آهک‌ رسی به همراه سنگ آهک ریفی توده-ای است که بر روی سازند تفت قرار گرفته است. قرارگیری سنگ میزبان كانسار در افق چينه‌اي كربناته کرتاسه پایین به همراه شواهد زمين‌شناسي ديگر، مويد اين مطلب است كه اين كانسار در ابتدا در شرايطي مشابه با كانسارهاي نوع دره مي‌سي‌سي‌پي شكل گرفته است. از جمله اين شرايط مي‌توان به وجود توالي‌هاي تبخيري و كربناته، به‌ویژه افق¬های دولومیتی‌شده گرمابی، نبود و یا عدم تاثير توده‌هاي آذرين و وجود گسل‌هاي مهم و كنترل‌كننده اشاره نمود. كانسنگ اوليه کانسار از نوع سولفيدي و شامل اسفالريت، گالن و پيريت است. كانسنگ سولفيدي اوليه در نتيجه قرارگيري در شرايط اكسيدان سطحي و تحمل دگرساني به كانسنگ غيرسولفيدي تبديل شده است. در نتيجه كاني‌هاي سولفيدي اوليه به كاني‌هايي نظير همي¬مورفيت، اسميت‌زونيت، سروزيت و انگلزيت تبديل شده¬اند. كانسنگ¬ غيرسولفيدي که در توالی¬های دولومیتی شده، در محل درزه¬ها و شكستگي‌هاي ساختاري تشكيل شده‌اند، در بسياري از موارد دارای بافت كلوفرم هستند. بنابراين مي‌توان پذيرفت كه اين نوع كانسنگ تحت تاثير سيالات گرمابی دما پايين تشكيل شده است. دو نوع سيال درگير در رگه‌هاي کربناته حضور دارند (نوع اول (I) میانبارهای تک فازه آبگین، نوع دوم (II) میانبارهای دو فازه آبگین (L+V)) و بر اساس مطالعات دماسنجي سيالات درگير، دمای همگن‌شدن بین 150 تا 260 درجه سانتیگراد است. شوري سيالات پايين تا متوسط است (33/0 تا 26/14 درصد وزنی معادل نمک طعام). مكانيسم اصلی نهشت، گرمایش ناشی از کاهش فشار تا جوشش يك سيال با ميزان دي‌اكسيد‌كربن كم (62/0تا 98/0 گرم بر سانتیمتر مکعب است) می‌باشد. شواهدي از قبيل عدم يكنواختي درجه پرشدگي سیالات درگیر و وجود نمونه‌هايي از حفرات داراي سيال غني از فاز بخار، بيانگر جوشش موضعي سيال كانه‌دار در محل شكستگي¬ها و گسل¬ها مي¬باشد .

سيستم راندگی شکرآب واقع در شمال شهر بيرجند، دارای پرتگاه¬های متناوب گسلی هم‌روند با گسل اصلی می-باشد. با توجه به ویژگی¬های ساختاری، سازوکار روند¬های گسلی¬ موجود در منطقه، چین¬های وابسته به گسلش و رخداد مهاجرت از سمت شمال به جنوب در گسل شکرآب، مدل‌سازی برای الگوی هندسی انتشار گسل انجام می¬گیرد که منطبق بر پهنه گسلی شکر آب ¬باشد. در این مدل پرتگاه¬های جدید در فرو دیواره پرتگاه¬های قبلی تشکیل می¬گردند. بر اساس نتایج مدل‌سازی انجام‌گرفته، مهمترین عامل برای ایجاد پرتگاه¬های متناوب، فشارش شمالی- جنوبی در راندگی شکرآب می¬باشد. در هر مرحله با افزایش مقدار کوتاه شدگی، گسل¬های جدید ظاهر می¬شوند؛ به‌نحوی‌که اولین راندگی در سمت شمال پهنه شکرآب ایجاد می¬گردد و گسل¬های بعدی با افزایش مقدار کوتاه شدگی به میزان حداکثر 58%، در سمت جنوبی پهنه و در فرودیواره گسل¬های قبلی ایجاد می¬گردند. در این مدل‌سازی، شیب راندگی¬های ایجاد شده در چهار مرحله کوتاه شدگی بین 60- 65 درجه متغیر می¬باشد که با شیب واقعی گسل¬های شکرآب به میزان 70 درجه همخوانی تقریبی دارند. با توجه به نتایج آزمایشگاهی مشخص می¬شود که توالی ایجاد راندگی¬ها در هر مرحله مدل‌سازی با توالی راندگی¬ها در پهنه شکرآب و با مهاجرت شمالی – جنوبی گسل سازگار می¬باشد. با توجه به هندسه راندگی¬ها و پس راندگی، مدل تشکیل ساختارها در این پهنه گسلی مدل سری شکننده پیش بوم1 می¬باشد که شاخه¬های راندگی¬ها از یک نقطه منشاء می¬گیرند.

در این پژوهش، با توجه به آلودگی آبخوان محدوده پالایشگاه شازند، قابلیت خودپالایی زیستی آبخوان براساس نتایج حاصل از نمونه‌برداری‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. بدین منظور پارامترهای هیدروشیمیایی از قبیل EC (هدایت الکتریکی)، pH ، دما و اکسیژن محلول (DO) و همچنین میزان غلظت یون¬های اصلی (شامل کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم و نیز سولفات، کلراید، کربنات و بی¬کربنات)، فلزات سنگین (آهن و منگنز) و مواد مغذی (نیترات و سولفات) در نمونه¬های آب زیرزمینی تعیین گردید. مقادیر پارامترهای اندازه‌گیری شده با حد بهینه آن پارامترها در پاک‌سازی زیستی مورد مقایسه قرار گرفت که نتیجه نشان داد از نظر مقادیر pH و EC شرایط جهت تجزیه زیستی آلاینده¬ها مناسب بوده ولی از نظر متوسط میزان دما شرایط بهینه وجود ندارد. غلظت اکسیژن محلول (DO) در آب زیرزمینی منطقه برای پالایش طبیعی به روش هوازی مناسب می¬باشد ولی از نظر مواد مغذی شرایط بهینه وجود ندارد به‌طوری‌که نسبت کربن به نیتروژن و فسفر و نسبت نیتروژن به فسفر برای انجام فرآیند پالایش زیستی مناسب نمی¬باشد. بنابراین آبخوان منطقه به‌صورت طبیعی شرایط بهینه برای پاکسازی را نداشته و انجام عملیات پاکسازی تهاجمی در منطقه اجتناب‌ناپذیر می¬باشد.

کانسار مس پورفیری کدر در 14 کیلومتری جنوب باختر دهج در شمال شرق کمان ماگمایی سنوزوئیک کرمان واقع شده و با نفوذی¬های دیوریت تا کوارتزدیوریت مرتبط می¬باشد. با توجه به تأثیر مهم شاخص¬هایی نظیر فوگاسیته اکسیژن، محتوی هالوژنی و تغییرات دمایی توده آذرین در کانه¬زایی پورفیری، هدف از پژوهش حاضر، بررسی این شاخص¬های فیزیکوشیمیایی در توده ماگمایی و زون پتاسیک کانسار کدر با بهره¬گیری از شیمی بیوتیت¬ و کلریت¬های حاصل از دگرسانی است. SiO2، K2O و TiO2 در بیوتیت و Al2O3 در کلریت فراوانی بیشتری دارند. تهی¬شدگی SiO2 و K2O در کلریت¬، به دلیل تشکیل فلدسپارپتاسیم و تا حدودی آدولاریا در خلال تبدیل بیوتیت به کلریت است. شیمی بیوتیت، جایگاه تکتونیکی کالک¬آلکالن را برای پورفیری کدر نشان می¬دهد. برمبنای نمودار FeO/FeO+MgO در مقابلMgO، توده نفوذی کدر دارای منشأ گوشته¬ای با اختلاط اندک مواد پوسته است. بر اساس نمودار Fe2+/Fe2+ +Mg2+ در مقابل Si، کلریت¬های مطالعه شده در رده کلینوکلر قرار می¬گیرند. شرایط فوگاسیته اکسیژن در کانسار کدر، در محدوده HM و به میزان اندک NNO قرار دارد. دماسنجی بیوتیت و کلریت در پورفیری کدر به ترتیب کمینه و بیشینه 516 تا 680 درجه سانتی‌گراد و 19/180 تا 87/369 درجه سانتی‌گراد را نشان می¬دهند. Log fH2O/fHF وLog fH2O/fHCl, در بیوتیت-های کانسار کدر به ترتیب 77/5-57/4 و 62/4-34/4 با میانگین 95/4 و 46/4 می¬باشد که مبین بالاتر بودن آب نسبت به محتوای هالوژنی است. نمودار XFe و XMg در مقابل XF/XOH و XCl/XOH نشان‌دهنده شرایط فوگاسیته یکسان Cl در کدر است. نهایتاً، براساس نتایج دماسنجی بیوتیت¬های ماگمایی (با میانگین 1/611 درجه سانتی‌گراد) می¬توان احتمال داد که غالب ماندن دمای بالا به همراه ثبات شرایط بالای فوگاسیته اکسیژن طی دگرسانی پتاسیک، از عوامل مؤثر در عیار نسبتاً پایین کانسار کدر می¬باشد.

پگماتیت‌های منطقه‌ دره ‌ولی در شمال شرق بروجرد و در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده‌اند. این پگماتیت‌ها به‌صورت دایک‌هایی با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق، واحدهای گرانودیوریتی منطقه‌ مورد مطالعه را قطع کرده‌اند. این سنگ‌ها از نظر کانی‌شناسی شامل کانی‌های کوارتز، فلدسپار‌های آلکالن (ارتوکلاز و میکروکلین)، پلاژیوکلاز، مسکوویت، گارنت (آلماندین- اسپسارتین)، آندالوزیت، تورمالین و آپاتیت هستند. الگو‌های REE بهنجار‌شده نسبت به كندريت در پگماتیت‌های دره ولی، بیانگر غنی‌شدگی اندک LREE نسبت به HREE )04/4-76/1(LaN/YbN=، الگوی نسبتاً مسطح HREE و بی‌هنجاری منفی شدید Eu (54/0-20/0 (Eu/Eu*= است. بررسی شيمي عناصر اصلي گارنت‌هاي درون اين پگماتيت‌ها بيانگر منطقه‌بندی ترکیبی با افزایش FeO و کاهش MnO از مرکز به حاشیه است. مقادیر بسيار بالاي منگنزwt.%) 18/13-27/10 (MnO= و مقدار کم کلسيمwt.%) 29/0-15/0(CaO= گارنت‌هاي موجود در پگماتيت‌ دره ‌ولی، مشابه گارنت‌هاي ماگمايي درون مذاب‌هاي‌ پگماتيتي است. ترکیب بلور‌های گارنت بر روی نمودار MnO+CaO در مقابل FeO+MgO (برحسب درصد وزنی)، بیانگر تبلور آنها در بخش حاشیه‌ای رگه پگماتیتی و از مذاب‌های کم‌تر تفریق‌یافته است. نتایج LA-ICP-MS حاکی از غنی‌شدگی گارنت‌های مورد مطالعه از عناصر کمیاب خاکی سنگین (HREE)، تهی‌شدگی از عناصر کمیاب خاکی سبک (LREE) و بی‌هنجاری منفی شدید Euدر مرکز )41/0-0(Eu/Eu*= و مثبتEu )22/3-0(Eu/Eu*= در حاشیه‌ها است. عناصر Y، HREE، Ti، Zr، Nb، Ta، Hf، U و Mn از مرکز به سمت حاشیه کاهش نشان می‌دهند. این تغییرات از مرکز به حاشیه، به افزایش فاز سیال و اکتیویته H2O در ماگما و افزایش تفریق ماگمایی نسبت داده شده است. الگوی REE و بی‌هنجاری‌های Eu در گارنت‌های دارای منطقه‌بندی، بیانگر تبلور آنها در شرایط احیایی تا اکسیدان است.

این پژوهش برای تحلیل هندسی و جنبشی تاقدیس خانه¬سرخ به‌منظور شناخت سبک ساختاری انجام شده است. چین-خوردگی خانه سرخ، تاقدیسی طویل و باریک است و در اثر لغزش برروی سازند گرو در منطقه لرستان قرار گرفته است. سازند گرو یک سطح جدایش میانی در منطقه می¬باشد. به‌منظور تحلیل هندسی این تاقدیس، سه برش ساختاری عمود بر اثر سطح محوری چین ترسیم شده است. بر اساس تحلیل هندسی برش‌های عرضی و مقایسه¬ پارامترها با انواع مدل¬های متفاوت چین¬های مرتبط با گسل¬های رانده، می¬توان پیشنهاد کرد که تاقدیس خانه سرخ در دسته چین¬های جدایشی گسل¬خورده قرار دارد. بنابراین هندسه چین جدایشی و تکامل جنبشی تحلیل شده برای تاقدیس خانه سرخ بر اساس مدل ارائه شده معتبر است.