ریز رخساره، محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی سازند قم در برش ده نمک، شمال شرق گرمسار
محورهای موضوعی :جهانبخش دانشیان 1 , الهام اسدی مهماندوستی 2 , یوسف رمضانی 3
1 - دانشگاه خوارزمی تهران
2 -
3 - موسسه عطار
کلید واژه: ریز رخساره محیط رسوبی چینهنگاری سکانسی سازند قم دهنمک ,
چکیده مقاله :
برش ده نمک در شمالیترین نقطهای که سازند قم رخنمون دارد و به عبارتی در محلی که زون ایران مرکزی هم‌مرز با زون البرز است، واقع شده است. مطالعه ویژگیهای ریز رخساره‌ای، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند قم در این محدوده میتواند به درک وضعیت حوضه رسوبی قم در شمالیترین بخش آن و هم‌مرز با زون البرز، کمک شایان توجهی نماید. در این مطالعه 166 نمونه از رسوبات سازند قم در برش ده نمک واقع در شمال شرق گرمسار مورد بررسی قرار گرفته است. آنالیز ریز رخساره‌ای منجر به شناسایی نه ریز رخساره شده و از نظر محيط رسوب‌گذاري به چهار كمربند رخساره‌اي پهنه جزر و مدي، لاگون، رسوبات سدي/ریفی و شیب پلاتفرم تعلق دارند. به دلیل عدم گسترش نهشته‌های ثقلی و توربیدایتی و وجود فراوان نهشته‌های سدی/ریفی، محيط تشكيل نهشته‌های کربناته سازند قم در برش ده نمک که بیشترین ته‌نشست آن در بخشهای کم‌عمق حوضه بوده یک شلف کربناته لبه‌دار پیشنهاد میشود. در این مدل، رخسارههای مربوط به ناحیه عمیق حوضه گسترش نداشته و عمیقترین رخساره مربوط به بخشهای شیب پلاتفرم میباشد. همچنین مطالعات چینه نگاری سکانسی نشان میدهد که برش ده نمک شامل چهار سکانس رسوبی رده سوم، سه مرز سکانسی از نوع اول و دو مرز سکانسی از نوع دوم میباشد.
Deh Namak section is exposed along the most northern point of the Qom Formation, where the Central Iran zone and Alborz zone come together. The study of microfacies, sedimentary environments and sequence stratigraphic features of the Qom Formation in this area can help to understand the situation of the Qom sedimentary basin in the northern part, bordering the Alborz zone. 166 samples of the Qom Formation in Deh Namak section in the northwest of Garmsar are investigated. Microfacies analysis of these sedimentary rocks indicates that according to sedimentary environment they consist of nine microfacies belonging to four facies belts including tidal flat, agoon, shoal/reef sediments and slope of platform. Due to the absence of the gravitational and turbidity sediments and abundance of reef/shoal sediments, a rimmed carbonate shelf depositional environment is suggested in which more sediments were precipitated in shallow water. In this model, deep facies of the basin did not spread and the deepest facies belong to the slope. Also, sequence stratigraphic studies show that the Deh Namak section is composed of four sedimentary sequences of third- order, two types II and one type I sequence boundaries were recognized in this formation.
آقانباتی، ع. 1389. زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف معدنی کشور، چاپ سوم.
ایمن دوست، آ و امینی، ع. 1384. چینه‌شناسی سکانسی سازند قم در برش شوراب با نگرشی به پارامترهای موثر در تشخیص سطوح اصلی سکانسی و سیستم ترکت‌ها در بررسی‌های سطح الارضی. چکیده مقالات بیست و چهارمین گردهمایی علوم زمین.
ایمن دوست، آ.، 1385. چینهنگاری سازند قم در جنوب غرب ساوه (جلایر) و شوراب (جنوب شرق قم). پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تهران.
باغباني، د.، الهیاری، م. و شاکری، ع.، 1375. بررسي حوضه رسوبي و توان هيدروكربوري، چینه‌شناسی، چرخه‌های رسوبي و گسل‌های فعال نواحي تكتونيكي – رسوبي و جغرافياي ديرينه قم. طرح و پروژه اكتشافي شركت ملي نفت ايران.
ثامني، ع. و ساعتچي، الف. ع.، 1369. مطالعه زمین‌شناسی و چینه‌شناسی تشكيلات قم در شمال ايوانكي. پاياننامه كارشناسي, دانشگاه تهران.
جلالی، م.، 1375. مطالعه چینه‌شناسی و سکانس رسوبی برش زرد کوه و آجان در شمال ایوانکی. پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
دانشیان، ج.، و آفتابی، ا.، 1388. چینه نگاری سکانسی نهشته‌های سازند قم بر اساس مدل سکانس چینه نگاری ژنتیکی در برش نواب در جنوب شرق کاشان. مجموعه مقالات سومین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران.
دانشیان، ج.، و درخشانی، م.، 1387. پالئواکولوژی روزن بران سازند قم در برش قصر بهرام، دامنه‌های شمال غربی سیاه کوه واقع در جنوب گرمسار. مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان، جلد 30، 1، 1-17.
دانشیان، ج.، مصدق، خلج، ح. و قاسمی، ع.، 1387. چینه نگاری سکانسی نهشته‌های سازند قم در ناحیه الگو (برش کوه بیچاره) در جنوب شرق قم، شمال ایران مرکزی. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 34، 5، 19-54.
دانشیان، ج. و یزدانی، ه.، 1385. مطالعه گسترش چینه‌شناسی فرامینیفرهای سازند قم در غرب ساوه. مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان. 25، 3، 29-13.
دانشیان، ج. و نادری، ا.، 1392. سنگ چینه نگاری، زیست چینه نگاری و معرفی چند جنس و گونه جدید از سازند قم در برش خفر، شمال شرق نطنز. پژوهش‌های دانش زمین، دانشگاه شهید بهشتی، 16، 40- 55.
دري، م.، 1370. مطالعه زمین‌شناسی و چینه‌شناسی كوه كلرز(شمال گرمسار). پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تهران.
رحيمزاده، ف.، 1373. زمينشناسي ايران، اليگوسن، ميوسن پليوسن. طرح تدوين كتاب زمينشناسي ايران، 12، سازمان زمین‌شناسی كشور.
رحیمی متین، ل.، 1386. بایواستراتیگرافی و سکانس استراتیگرافی سازند قم در برش دوازده امام و چاه یورته شاه. پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 128.
فيضنيا، س. و مصفي، خ.، 1377. محيط رسوبي و ميكروفاسيس سازند قم در منطقه سمنان. نشريه علوم زمين، سال هفتم، 28-27، 77-64.
لاسمی، ی. و امین رسولی، ه.، 1382. چینه نگاری سکانسی سازند قم در جنوب بخش مرکزی حوضه رسوبی ایران مرکزی. بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی کشور.
نبوي، م.ح.، 1355. ديباچهاي بر زمین‌شناسی ايران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدني کشور.
نواواجاري، ش.، 1376. مطالعه ميكرواستراتيگرافي نهشته‌های اليگو-ميوسن در شمال ايوانكي. پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شهيد بهشتي .
نوری، ن. و لاسمی، ی.، 1377. میکروفاسیس، محیط رسوبی و چینه‌شناسی توالی‌های سازند قم در منطقه شرق سمنان. مجموعه مقالات دومین همایش انجمن زمین‌شناسی کشور.
نوری، ن.، 1376. بررسی میکروفاسیس و محیط رسوبی سازند قم در منطقه عبدل‌آباد سمنان و مقایسه آن با خارزن اردستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
نوگل سادات، م.، 1352. تكتونيك و چینه‌شناسی ناحيه قم. پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تهران.
Abaie, I., Ansari, H. J., Badakhshan, A. and Jaafari, A., 1964. History and development of the Alborz and Sarajeh fields of Central Iran. Buellton of Iranian Petroleum Institute, 15, 561- 574.
Abich, H., 1858. Vergleichende grundzugeder geologie des Kaukasus Wieder Armenischen und Nord Persischen Gebirge (prodromus einer geologie der Kauksischen lander): Mémoires de l'Académie Impériale des Sciences de St . Pétersbourg. Ser. 6, 7, 359-564.
Amirshahkarami, M. and Karavan, M., 2015. Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the Oligocene-Miocene Qom Formation, south of Qom city, Iran. Geoscience Frontiers, 6, 593-604.
Armentrout, J. M., 1996. High resolution sequence biostratigraphy: examples from the Gulf of Mexico Plio-Pleistocene. Geological Society of London. Special Publications, 104, 65-86.
Armentrout, J.M., Fearn, L.B., Rodgers, K., Root, S., Lyle, W.D., Herrick, D.C., Bloch, R.B., Snedden, J.W. and Nwankwo, B. 1999. High-resolution sequence biostratigraphy of a lowstand prograding deltaic wedge: Oso Field (Late Miocene), Nigeria. Geological Society of London, Special Publications, 152, 259-290.
Armstrong, H. A. and Brasier, M. D., 2005. Microfossils. Blackwell Publishing 2nd ed.
Berberian, M., 1983. The southern Caspian: a compressional depression floored by a trapped, modified oceanic crust. Journal of Earth Science, 20, 163–183.
Berberian, M. and King, G. C. P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. National Research Council of Canada, 210- 263.
Berning, B., Reuter, M., Piller, W. E., Harzhauser, M. and Kroh, A., 2009. Larger foraminifera as a substratum for encrusting bryozoans (Late Oligocene, Tethyan Seaway, Iran). Facies, 55, 227–241.
Boggs, S., J., 2009. Petrology of Sedimentary Rocks, second edition. Cambridge University Press, 600.
Bozorgnia, F., 1966. Qum Formation stratigraphy of the central basin of Iran and its intercontinental position. Bulletin of the Iranian Petroleum Institute, 69-75.
Brett, C. E., 1995. Sequence stratigraphy, biostratigraphy and taphonomy in shallow marine environments. Palaios, 10, 6, 597-616.
Catuneanu, O., 2002. Sequence stratigraphy of clastic systems: concepts, merits and pitfalls. Journal of African Earth Sciences, 35, 1-43.
Catuneanu, O., 2006. Principles of Sequence Stratigraphy. Elsevier, 386.
Daneshian, J. and Ramezani Dana, L., 2007. Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy of Qom Formation, Deh Namak, Central Iran. Journal of Earth Sciences, 29, 844-858.
Dozy, J.J., 1955. A Sketch of past Cretaceous volcanism in Central Iran. Leidsche Geologische Mededeelingen, 20, 48-57.
Dunham, R. J., 1962. Classification of carbonate rocks according to depositional texture. American Association of Petroleum Geologists Memorial, 1, 108-121.
Embry, A. F., Klovan, J. E., 1971, A Late Devonian reef tract on the northeastern Banks Island, N. W. T.: Canada Petroleum Geology Bulletin, 19, 730–781.
Emery, D. and Myers, K.J., 1996. Sequence Stratigraphy. Blackwell Science, Oxford. Flügel, E., 2010. Microfacies of Carbonates Rocks, analysis, interpretation and application. Springer, 976.
Furrer, M. A. and Soder, P. A., 1955. The Oligo-Miocene marine formation in the Qom region (Central Iran). In: Proceedings of the 4th World Petroleum Congress, Rome, Section I/A/5, 267-277.
Geel, T., 2000. Recognition of stratigraphic sequences in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analysis of Palaeogene deposits in southeastern Spain. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 155, 211–238.
Hardanbol, J., Thierry, J., Farley, M. B., Jacquin, T., Graciansky, P. C. and Vail, PR., 1998. Mezozoic and Cenozoic sequence chronostratigraphic framework of European basins, In: Graciansky, C. P., Hardanbol, J., Jacquin, T., and Vail, P. R., (Eds.,), Mesozoic Sequence Stratigraphy of European Basins; SEPM, Special Publication, 3-14.
Heydari, E., Hassanzadeh, J., Wade, W. J. and Ghazi, A. M., 2003. Permian– Triassic boundary interval in the Abadeh section of Iran with implications for mass extinction. Part 1-sedimentology, Palaeogeogrphy, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 193, 405-423.
Hunt, D., Tucker, M. E., 1992. Stranded parasequences and the forced regressive wedge systems tract: deposition during base-level fall. Sedimentary Geology, 81, 1–9.
Hunt, D. and Tucker, M.E., 1995. Stranded parasequences and the forced regressive wedge systems tract: deposition during base-level fall-reply. Sedimentary Geology, 95, 147-160.
Jalali, M., Feizi, A., Asilian, H., Motamedi, H. and Motamedi, B., 2009. Sequence stratigraphy and basin evolution of Miocene deposits in the Northwestern part of central Iran basin; International lithosphere program (Ilp); 5th workshop of the ILP- Task force on sedimentary basin, Abu Dhabi.
Khalili, M., Beavers, R. and Torabi, H., 2007. Depositional environment of the evaporate unit (d member) of the Qom formation (Central Iran). Carbonates and Evaporates, 22, 101-112.
LaMaskin, T. and Elrick, M., 1997. Sequence stratigraphy of the Middle to Upper Devonian Guilmette Formation, southern Egan and Schell Creek ranges, Nevada. In: Paleozoic Sequence Stratigraphy, Biostratigraphy, and Biogeography: Studies in Honor of J. Granville (`Jess') Johnson (Eds G. Klapper, M. A. Murphy and J. A. Talent), Geological Society of America Bulletin, 321, 89-112.
Loftus, W. K., 1855. On the geology of portions of the Turko-Persian frontier, and of the districts adjoining. The Quarterly journal of the Geological Society of London, 11, 247-344.
Mitchum, R., M., 1977. Seismic stratigraphy and global changes of sea level, part 11: glossary of terms used in seismic stratigraphy, In: C.E. Payton, Ed., Seismic Stratigraphy-Applications to Hydrocarbon Exploration, 205-212.
Mohammadi, E., Safari , A., Vaziri-Moghaddam, H., Vaziri, M. R. and Ghaedi, M., 2011. Microfacies analysis and paleoenviornmental interpretation of the Qom Formation, South of the Kashan, Central Iran. Carbonates Evaporates, 26, 255–271.
Morley, C. K., Kongwung, A. Julapour, A., Abdolghafourian, M., Hajian, M., Waples, D., Warren, J., Otterdoom, H., Srisuriyon, K. and Kazemi, H., 2009. Structural development of a major late Cenozoic basin and transpressional belt in central Iran. The Central Basin in the Qom-Saveh area, Geosphere, 4, 325–362.
Murrey, J. W. and Alve, E., 2002. Benthic foraminifera as indicators of environmental change: marginal-marine, self and upper-slope environments. In: Haslett, S.K.(ed.), Quaternary Environmental Micropalaeontology. Edward Arnold (Publishers), London, 59-90.
Okhravi, R. and Amini, A., 1998. An example of mixed carbonate -pyroclastic sedimentation (Miocene, Central Basin, Iran). Sedimentary Geology ,118, 37-54.
Pedley, M., 1996a. Miocene reef facies of the Pelagian region (Central Mediterranean region). In: Franseen, E. K., Esteben, M., Ward, W. C., Rouchy, J. M. (ed.), Models for carbonate stratigraphy from Miocene reef complexes of Mediterranean regions. Society of Economic Paleontologist and Minerologists, Concepts in Sedimentology and Paleontology, 5, 247–259.
Pedley, M., 1996b. Miocene reef distribution and their associations in the central Mediterranean region: an overview. In: Franseen, E. K., Esteben, M., Ward, W. C., Rouchy, J. M. (ed.), Models for Carbonate Stratigraphy from Miocene reef complexes of Mediterranean regions. Society of Economic Paleontologist and Minerologists, Concepts in Sedimentology and Paleontology, 5, 247–259.
Read, J. F., 1995. Overview of carbonate platform sequences, cycle stratigraphy and reservoirs in greenhouse and icehouse worlds. In: Read, J. F., Kerans, C., Weber, L. J., Sarg, J. F., and Wright F.W., Milankovitch sea level changes, cycles and reservoirs on carbonate platforms in greenhouse and icehouse worlds, SEPM Short Course Notes, 35, 1-102.
Reuter, M., Piller, W. E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rogl, F., Kroh, A., Aubry, P., Wielandt-Schuster, U. and Hamedani, A., 2007. The Oligo- Miocene Qom Formation (Iran): evidence for an early Burdigalian restriction of the Tethyan seaway and closure of its Iranian gateways. Journal of Earth Science, 98, 627- 650.
Rey, J., Cubaynes, R., Qajoun, A. and Ruget, C., 1993. Foraminfera indicators of systems tracts and global unconformities. In: Sequence stratigraphy and facies associations. International of Sedimentology, Special publication, 18, 109- 123.
Romero, J., Caus, E., Rossel, J., 2002. A model for the paleoenviornmental distribution of larger foraminifera based on late Middle Eocene deposits on the margin of the south Pyrenean Basin (SE Spain). Palaeogeogrphy, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 179, 43–56.
Scholle, P. A. and Ulmer-Scholle, D. S., 2003. A Color guide to the petrography of carbonate rocks: Grains, Textures, Porosity, Diagenesis. AAPG Memoir, 474.
Schulze, F., Kuss, J. and Marzouk, A., 2005. Platform configuration, microfacies and cyclicities of the upper Albian to Turonian of west-central Jordan. Facies, 50, 505–527.
Schuster, F. and Wielandt, U., 1999. Oligocene and Early Miocene coral faunas from Iran: palaeoecology and palaeobiogeography. International Journal of Earth Science, 3, 571-581.
Seddighi, M., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A. and Ghabeishavi, A., 2012. Depositional environment and constraining factors on the facies architecture of the Qom Formation, Central Basin, Iran. Historical Biology, 24, 91–100.
Seyrafian, A. and Torabi, H., 2005. Petrofacies and sequence stratigraphy of the Qom Formation (Late Oligocene-Early Miocene?), North of Nain, Southern trend of the Central Iranian Basin. Carbonates Evaporates, 20, 82–90.
Sharland, P. R., Archer, R., Casey, D. M., Davies, R. B., Hall, S. H., Heward, A. P., Horbury, A. D. and Simmons, M. D., 2001. Arabian Plate Sequence Stratigraphy. GeoArabia, Special Publication, 2, Gulf PetroLink, Bahrain, 371.
Soder, A., 1955. The Tertiary of the Qum-Shurab area; N. I. O. C., G. R., Report no. 123.
Stocklin, J. 1968. Structural history and tectonics of Iran. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 52, 1229–1258.
Stocklin, J. and Setudehnia, A., 1971. Stratigraphic lexicon of Iran. Ministry of Industry and Mine, Geological Survey Iran, Report no. 18.
Tucker, M. E. and Wright, P. V., 1990. Carbonate Sedimentology. Blackwell. Science Publication, London, 482.
Vaziri-Moghaddam, H. and Torabi, H., 2004. Biofacies and sequence stratigraphy of the Oligocene succession, Central basin, Iran. Geological Palaeontology, 6, 321–344.
Wilson, J. L., 1975. Carbonate facies in geologic history. Springer-Verlag, New York, 471.
Wilson, M. E. J. and Evans, M. J., 2002. Sedimentology and digenesis of Tertiary carbonates on the Mangkalihat Penninsula, Boreneo: Implications for subsurface reservoir quality. Marine and Petroleum Geology, 19, 873–900.