برآورد نرخ انحلال گنبدهای نمکی در جنوب ایران، گنبد نمکی کنارسیاه فیروزآباد
محورهای موضوعی :کلید واژه: گنبد نمکی نرخ انحلال نمک راهکار کاهش شوری.,
چکیده مقاله :
با توجه به رخنمون بیش از 100 گنبد نمکی در جنوب ایران، گنبدهای نمکی از مهمترین منابع بالقوه شوری در این منطقه محسوب می گردند. انحلال نمک این گنبدهای نمکی در اغلب موارد موجب تخریب کیفیت آب های سطحی و آبخوان های مجاور می گردد. گنبد نمکی کنارسیاه با مساحت 4/37 کیلومترمربع در 90 کیلومتری جنوب شیراز واقع شده است. این گنبد نمکی توسط آبخوان های متعددی احاطه شده است. همچنین بخشی از شورابه این گنبد نمکی توسط آبراهه های مجاور آن زهکشی شده و به رودخانه فیروز آباد می ریزد. به منظور محاسبه میزان نمک تخلیه شده از گنبد نمکی کنارسیاه، بده، کل مواد جامد محلول و غلظت یون های اصلی از جمله سدیم و کلر به صورت ماهانه در 17 چشمه، دو گمانه، پنج چاه بهره برداری و هشت ایستگاه آب سطحی در سال آبی 88-1387 اندازه گیری شده است. همچنین در طول یک سیلاب که در تاریخ 13 دی ماه سال 1387 اتفاق افتاد، اندازه گیری بده و غلظت یون های سدیم و کلر به صورت دو ساعته انجام گرفته است. با استفاده از این داده ها، جرم نمک انحلال یافته از گنبد نمکی کنارسیاه در طول یک سال دوره مطالعه برابر با 146539 تن شامل 143269 تن نمک انحلال یافته به صورت جریان پایه و 3270 تن نمک سیلابی محاسبه شده است. همچنین عمق نمک انحلال یافته از این گنبد نمکی معادل با 8/1 میلیمتر در سال محاسبه شده است. این نرخ انحلال سالیانه با مقادیر محاسبه شده توسط محققین مختلف مقایسه شده و دلایل تفاوت نتایج مورد بحث قرار گرفته است. همچنین برای جلوگیری از تاثیر گنبد نمکی کنارسیاه بر رودخانه فیروزآباد و آبخوان های مجاور راهکارهایی شامل حفر گالری افقی و چاه بهره برداری و احداث حوضچه های تبخیر در محل های مناسب ارائه شده است.
There are more than 100 exposed salt diapirs in southern Iran. These salt diapirs are of the most probable sources of salinity in this area and deteriorate the quality of surface and groundwater resources in many cases. About 90 Km south of Shiraz, the Konarsiah salt diapir influences the adjacent aquifers and its brine discharges into the Firouzabad River. In order to estimate the Rate of Konarsiah salt dissolution, total dissolve solid, the concentration of major ions including sodium and chloride were measured in 17 springs, 2 boreholes, 5 exploitation wells and 8 surface water sampling monthly for a period of a hydrological year. In addition, discharge and the concentration of sodium and chloride were measured every two hours during a flood event in the studied year. Using these data, the total mass of salt dissolved from the Konarsiah salt diapir was calculated equal to 146539 tons during the studied year. The main part of this salt, 143269 tons is being dissolved as base flow during the year while the remaining 3272 tons (about 2 percent) dissolves during flood conditions. The rate of total salt dissolved is equal to 1.8 mma-1, which is different from those reported by other researchers. The reasons for these differences are discussed here. Finally, a few remediation methods are proposed to decrease the influence of the Konarsiah salt diapir on the adjacent aquifers and surface water.