تعیین موقعیت تنش دیرین بر پایه مطالعه ناپیوستگی‌ها و چین‌خوردگی‌های موجود در پهنه برخوردی زاگرس- مطالعه موردی منطقه کرمانشاه
محورهای موضوعی :سپیده رضابیک 1 , عبدالله سعیدی 2 * , مهران آرین 3 , علی سربی 4
1 - دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
4 - گروه زمینشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، البرز، ایران
کلید واژه: چین‌خوردگی, تحلیل خش لغز های گسلی, تنش , روش وارونه‌سازی چند مرتبه‌ای, کرمانشاه,
چکیده مقاله :
پهنه مورد مطالعه در بخش شمالی پهنه برخوردی زاگرس واقع شده است. وجود واحدهایی از نهشته‌های ژرف بستر اقیانوس، افیولیت‌ها و سنگ‌های رسوبی کربناته زاگرس چین‌خورده در کنار هم نشان‌دهنده یک سیستم تکتونیکی فشارشی از کرتاسه پسین تا زمان کنونی است.در نتیجه این همگرایی ، زمین‌ساخت و ساختارهای پیچیده‌ای در این پهنه به وجود آورده است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل و تعیین موقعیت تنش در پهنه ساختاري زاگرس (كرمانشاه) است. برای شناخت و بررسی آرایش محورهای تنش ، برداشت‌های ساختاری به روش مستقیم صحرایی صورت گرفته است. برداشت‌ها شامل صفحات گسلی، سطوح لغزش گسلی، درزهای هم یوغ و سطح محوری چین‌خوردگی‌ها هستند. الگوهای ثبت تنش در این پژوهش برای داده‌ها روش وارون سازی و مقایسه آن با موقعیت تنش با کمک سطح محوری چین‌ها است. براساس تعیین موقعیت تنش و روندهای کوتاه‌شدگی ناشی از فشردگی بر روی ساختارهای موجود در گستره تنها یک مرحله دگرشکلی به دست آمد. با استفاده از روش وارون سازی موقعیت تنش‌های اصلی ، و در گستره مورد پژوهش به ترتیب 059، 304 و 194 و با کمک چین‌ها 029، 127 و 234 به‌دست‌آمده است. برپایه بررسی‌های انجام شده در منطقه مورد پژوهش و اندازه‌گیری‌های انجام شده بر روی سنگ‌های به سن کرتاسه و نتایج نشان می‌دهند که جهت تنش اصلی حداکثر از زمان کرتاسه تاکنون با تغییرات نه‌چندان زیادی رو به شمال شرقی بوده است. برآورد جهت تنش هم در چین‌ها و هم در گسل‌ها کم‌وبیش یکسان بوده است. در نتیجه جهت کوتاه‌شدگی ثابت بوده است بنابراین گسل‌های منتسب به کوتاه شدگی همگی یک جهت تنش را نشان می‌دهند.
The studied zone is in the Northern part of Zagros Suture Zone (Kermanshah). The presence of deep sea sediments, oceanic crust remnants, platform carbonates, igneous and metamorphosed rocks of active margin and carbonate sequence of passive margin that are assembled in the studied area show a compressional tectonic regime from the late Cretaceous up to the present. As a result of convergent regime, a very complicated structural zone is developed. The main purpose of this study is stress characteristic analysis in Zagros Suture Zone (Kermanshah).To recognize and study the arrangement of stress axes a great amount of data were gathered from the folds axial surface and the faults which are appeared within the rocks specially the radiolaritic rocks. The data includes characteristics of fault surface geometry, fault slip and lineation slip. The stress recording patterns for data in this study is Multiple Inverse Method and comparison with stress position by using folds axial surface. By studying folds it was obtained the situation of main stress σ1, σ2 and σ3 respectively as 029, 127, 234 and by using the method Multiple Inverse Method, the situation of main stress is obtained as 059, 304, 194. Based on the investigations in the study area and measurements on Cretaceous rocks, the results show that the main stress direction since Cretaceous up to the present is northeastern with minor changes. The estimations of stress direction were the same in both folds and faults. As a result, the shortening direction has been constant, so the shortening faults all show one direction of stress.
الیاسی، م.، 1380. ارزیابی تنسورهای تنش دیرین و نوع دگرریختی بر پایه تحلیل خش لغزهای گسلی در دامنه جنوبی البرز مرکزی. رساله دکتری، دانشکده علوم دانشگاه تربیت مدرس، 149.
رضابیک، س.، سعیدی، ع.، آرین، م. و سربی، ع.،1396. بررسی تنش بر پایه مطالعه شکستگی‌های موجود در پهنه برخوردی زاگرس منطقه کرمانشاه. فصلنامه علوم زمین، 111، 281 ـ 288.
سعادت، م. و سعیدی، ع.، 1387. تحلیل تنش دیرینه در خاور و جنوب خاورری تهران(سرخه‌حصار- خجیر). فصلنامه علوم زمین، 67، 22-37.
شهیدی، ع. و نظری، ح.، 1376.گزارش پشت نقشه ۱:۱۰۰۰۰۰هرسین. سازمان زمینشناسی کشور.
کریمی باوند پور، ع.، 1378. نقشه ۱:۱۰۰۰۰۰ کرمانشاه. سازمان زمینشناسی کشور.
موسوي، س.م.، علوي، س.ا. و خطيب، م.م، 1389. تفکيک فازهاي تنش ديرين به روش برگشتي از صفحه‌های گسلي در منطقه جنوب بيرجند، فصلنامه زمینشناسی ايران، 4، 13، 38-27.
نظری، ح. و شهیدی، ع.،1390. زمین‌ساخت البرز: پژوهشکده علوم زمین. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 97.
نواب پور، پ.، حیدرزاده، ق.، مافی، آ.، شیخ الاسلامی، م. و حقی پور، ن.، 1385. پیش درآمدی بر آرایش تنش‌های دیرینه در گستره کپه داغ پس از تریاس. فصلنامه علوم زمین، 59، 3-16.
Angelier, J., 1988, From orientation to magnitudes in paleostress determinations using fault slip data Journal Structural Geology , 1-2, 37-50.
Angelier, J. and Melcher, P.1977. Surun method graphique de recherché des contraintes principles egalement utisiable en tectonique et en seismologie: la methods des diedtes droites. Bulletin de la Société Géologique de France, 7, 1309-1318.
Berberian, M,. 1995. Master “blind” thrust faults hidden under the Zagros folds: active basement tectonics and surface morphotectonics.Tectonophysics 241, 193–224.
Matenco, L. and Schmid, S., 1999. Exhumation of the Danubian nappes system (South Carpathians) during the Early Tertiary: inference from kinematic and paleostress analysis at the Getic/Danubian nappes contact, 314, 4, 401-422.
Motiei, H., 199. Stratigraphy of Zagros, Geological Survey of Iran. 536.
Navabpour,P., Angelier,j. and Barrier, E., 2008. Stress state reconstruction of oblique collision and evolution of deformation partitioning in W-Zagros (Iran-Kermanshah). Geophysical Journal International, 175, 2, 755-782.
Navabpour,P., Angelier,j. and Barrier,E., 2007. Cenozoic post-collisional brittle tectonic history and stress reorientation in the High Zagros Belt (Iran, Fars Province). Tectonophysics, 432,1-4, 101-131.