تعیین وضعیت تنش و تغییرات رژیم تکتونیکی در ساختارهای شکننده ارتفاعات چاه یوسف (شرق گناباد)
محورهای موضوعی :
فرهاد زارعی
1
( گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد)
فرزین قائمی
2
فرخ قائمی
3
کلید واژه: تحلیل دینامیکی تنش, روش برگشتی بلوک لوت گسل چاه یوسف,
چکیده مقاله :
ارتفاعات چاه یوسف در خاور شهرستان گناباد بر اساس عناصر زمین‌ساختی مانند گسل‌ها و شکستگی‌ها شناسایی شد و سازوکار هر یک و ارتباط آن‌ها با رژیم زمین‌ساختی ایجادکننده موردبررسی قرار گرفت و نقشه شکستگی‌های منطقه بر اساس داده‌های حاصل از پردازش تصاویر ماهواره‌ای و برداشت‌های صحرایی به تصویر درآمد. گسل‌های مهم منطقه با استفاده از مشخصه‌های صفحه گسلی مانند خش‌لغز ها، رگه‌های کششی و پله‌های تجمعی کانی‌ها شناسایی و به کمک آن‌ها سازوکار گسل‌ها مشخص گردید. درمجموع گسل‌های منطقه در سه راستای اصلی جهت‌یابی شدند: 1) گسلش معکوس در راستای N90-120°، 2) گسل‌های راستالغز راست‌گرد با راستای N140-160° و 3) گسل‌های نرمال در راستای N0-15° هستند. بر مبنای داده‌های به‌دست‌آمده و با استفاده از برنامه رایانه‌ای به روش برگشتی، جهت‌گیری محورهای اصلی تنش (σ1،σ2وσ3) و نرخ اختلاف تنش‌های اصلی R در گستره موردمطالعه تحلیل شد. نتایج حاصل، دو رژیم زمین‌ساختی متفاوت را در شکل‌گیری ساختارهای منطقه مشخص می‌کند: 1) رژیم زمین‌ساختی فشارشی؛ راستای اعمال تنش بیشینه NNE-SSW که چین‌ها و گسل‌های معکوس را ایجاد کرده است و 2) رژیم زمین‌ساختی برشی؛ راستای اعمال تنش فشاری NE-SW و تنش کششی در راستای NW-SEکه گسل‌های راستالغز، نرمال، رگه‌ها و درزهای کششی را به وجود آورده است. بر این اساس جهت تنش بیشینه وارد بر منطقه NNE-SSW است که ناشی از برخورد مورب اواخر سنوزوئیک صفحات عربستان- اوراسیا است.
In this study, structural elements, such as faults and fractures and their formation mechanisms and relationships with tectonic regime of Chah Yusuf Mountain in East of Gonabad city have been recognized and discussed. Their relation with regional fractures, based on data’s from satellite image process and field data, is also shown. Major faults in this area were identified by using fault plain features such as striations, stretching vein and cumulative steps of minerals that helped us to determine fault mechanisms. In general, faults were oriented in three main directions: 1) Reversed faulting along N90-120˚, 2) Right lateral strike –slip faults along N140-160˚ and 3) Normal faults along N0-15˚. Based on the obtained data and using the inversion method, the orientation of the principal stress axes (σ1، σ2 and σ3) and the ratio of the principal stress differences R in the studied area were analyzed. The results showed two different tectonic regimes in the formation of regional structures: 1) Compressive tectonic regime, major stress along NNE-SSW, which generated structures of folds and reversed faults. 2) Shear tectonic regime, compressive stress along NE_SW and tensile stress line NW-SE, which generated structures such as strike-slip faults, normal faults, vein and tensile fracture. So, the major stress direction in this region is NNE-SSW, which shows its relation to the Late Cenozoic Arabia –Eurasia oblique continental collision.