زمین‌ریخت‌شناسی ساختاری حوضه رودخانه کرخه (باختر ایران)
محورهای موضوعی :نگین رحیمی 1 , مهران آرین 2 , منوچهر قرشي 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
3 - تهران شمال
کلید واژه: زمین¬, ساخت شاخص زمین‌ریخت‌شناسی رودخانه کرخه,
چکیده مقاله :
شاخص زمین‌ریخت‌شناسی یک ابزار گرانبها در شناسایی فعالیت های زمین ساختی است. محاسبه این شاخص به‌وسیله نرم افزار Arc GIS در یک منطقه بزرگ، روشی سودمند برای تشخیص ناهنجاری احتمالی است. در این پژوهش، حوضه رودخانه کرخه انتخاب گردیده و شش شاخص زمین ریختی عدم تقارن حوضه، شیب- طول رودخانه، شكل حوضه، پیچ و خم جبهه کوهستان، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن و انتگرال فراز سنجی برای منطقه محاسبه شده است. سپس نتایج به‌دست‌آمده از هر یک در قالب سه رده تقسیم بندی گردیده است. در نهایت به کمک مقادیر یاد شده در بالا، شاخص فعالیت نسبی زمین ساختی (lat) برای تمام زیر حوضه ها محاسبه شده و مقادیر آن در سه گروه دسته بندی و تحلیل شده است. سطح اشغال رده هاي سه گانه به ترتيب زير است: رده 2 ) مساحت12180 کیلومتر مربع، 23.7 درصد رده 3 ) مساحت 32318 کیلومتر مربع، 62.9 درصد رده 4 ) مساحت 6843 کیلومتر مربع، 13.3 درصد از آنجا كه كل منطقه داراي مساحتي در حدود 51341 كيلومتر مربع مي باشد، بنابراين اين موضوع نشان‌دهنده فعاليت نسبي متوسط در بخش‌هایی وسيع از منطقه است.
Geomorphic indices are major tools to recognize tectonics activities. These indices have the advantage of being calculated from Arc GIS package over large areas as reconnaissance tool to identify possible geomorphic anomalies related to active tectonics. In this research, Karkheh river basin was selected and six geomorphologic indices; drainage basin asymmetry (Af), stream-gradient index (SL), drainage basin shape index (Bs), mountain-front sinuosity index (Smf), valley floor width-height ratio (Vf) and hypsometric integral (Himatter) were calculated. Then, the values were classified in three groups and analyzed. The area of the three class as follows: Class2) 12180 km2, 23.7% Class3) 32318km2, 62.9% Class4) 6843km2, 13.3% The region has an area of about 51341 km2, so this result presents the moderate relative activity in the extensive parts of the area.
علایی طالقانی، م و رحیم زاده، ز. 1392. نقش گسل کرند در تحول شکل چین‌ها در شمال غرب زاگرس مورد ناودیس ریجاب . نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 30، 179-190.
میرزایی، ن و قیطانچی م.ر. 1381. لرزه‌زمین‌ساخت گسل صحنه، قطعه میانی گسل اصلی عهد حاضر زاگرس، غرب ایران . مجله فیزیک زمین و فضا، شماره 2، 1-8.
Alavi, M., 1994. Tectonic of the Zagros orogenic belt of Iran: new data and interpretations. Tectonophysics, 229, 211–238.
Alavi, M., 2004. Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American Journal of Science, 304, 1–20.
Azor, A., Keller, E.A. and Yeats, R.S., 2002. Geomorphic indicators of active fold growth: South Mountain-Oak Ridge Ventura basin, Southern California. Geological Society of America Bulletin, 114, 745–753.
Bachmanov, D.M., Trifonov, V.G., Hessami, K.T., Kozhurin, A.I., Ivanova, T.P., Rogozhin, E.A., Hademi, M.C. and Jamali, F.H., 2004. Active faults in the Zagros and central Iran. Tectonophysics, 380, 221–241.
Berberian, M., 1995. Master “blind” thrust faults hidden under the Zagros folds: active basement tectonics and surface morphotectonics. Tectonophysics, 241, 193–224.
Bull, W.B., 2007. Tectonic Geomorphology of Mountains: A New Approach to Paleoeismology California. Blackwell, Malden.
El Hamdouni, R., Irigaray, C., Fernandez,T., Chacón, J. and Keller, E.A., 2007. Assessment of relative active tectonics, southwest border of Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology, 96, 150-173.
Hack, J.T., 1973. Stream-profiles analysis and stream-gradient index. Journal of Research of the U.S. Geological Survey, 1, 421–429.
Hare, P.W. and Gardner, T.W., 1985. Geomorphic indicators of vertical neotectonism along converging plate margins, Nicoya Peninsula, Costa Rica. In: Morisawa, M., Hack, J.T. (Eds.), Tectonic Geomorphology. Proceedings of the 15th Annual Binghamton Geomorphology Symposium. Allen and Unwin, Boston, pp. 123–134.
Keller, E.A 1986. Investigation of active tectonics: use of surficial Earth processes. In: Wallace, R.E. (Ed.), Active Tectonics, Studies in Geophysics. National Academy Press, Washington DC, pp. 136–147.
Keller, E.A. and Pinter, N., 1996. Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Prentice Hall, New Jersey.
Keller, E.A. and Pinter, N., 2002. Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Second Edition. Prentice Hall, New Jersey.
Ramírez-Herrera, M.T., 1998. Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambay Graben, Mexican volcanic belt. Earth Surface Processes and Landforms, 23, 317–332.
Rockwell, T.K., Keller, E.A. and Johnson, D.L., 1985. Tectonic geomorphology of alluvial fans and mountain fronts near Ventura, California. In: Morisawa, M. (Ed.), Tectonic Geomorphology. Proceedings of the 15th Annual Geomorphology Symposium. Allen and Unwin Publishers, Boston, pp. 183–207.