زمین¬شناسی، ژئوشیمی و الگوی تشکیل کانه¬زایی آهن¬ در توالی آتش¬فشانی- رسوبی ژوراسیک کانسار داش¬آغل، شمال شرق بوکان، پهنه سنندج- سیرجان
محورهای موضوعی :سجاد مغفوری 1 , مهدی موحدنیا 2 , مهدی مرادی 3
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشگاه تربیت مدرس
3 - شهید بهشتی
کلید واژه: چينه¬, سان ماسه¬, سنگ و توف¬, های کربناتی ژوراسیک کانسار آهن داش¬, آغل بوکان,
چکیده مقاله :
کانه زایی آهن در کانسار داش آغل در شمال شرق شهرستان بوکان، در توالی آتشفشانی-رسوبی ژوراسیک رخ داده است. سنگ میزبان کانه زایی در این کانسار ماسه سنگ و توف های کربناته می باشند. با توجه به ژئومتری و ساخت و بافت ماده معدنی، دو تیپ کانه زايی در منطقه قابل تشخيص است. کانه زايی تيپ اوليه که کانه زايی اصلی، اولیه و عمده در منطقه بوده و هم روند با لايه‌بندی سنگ میزبان است. ماده معدنی در این نوع کانه زایی با بافت‌های توده‌ای، لامينه، دانه‌پراکنده همراه با سيليس، توف و آهک می باشد. کانی شناسی کانسنگ شامل هماتیت، مگنتیت، لیمونیت و گوتیت بوده و به‌صورت پراکنده کانی پیریت نیز مشاهده شده است. کانی های گانگ از جمله کوارتز، کلسیت، کلریت و فلدسپار ماده معدنی را همراهی می کند. کانه‌زايی نوع دوم، شامل مجموعه ای از رگه های ثانویه و قطع کننده لایه بندی سنگ میزبان می باشد که در راستای گسل‌های نرمال تشکیل شده بافت ماده معدنی شامل برشی و رگه-رگچه ای است. با توجه به مجموع ويژگی های شاخص کانه زایی در کانسار داش آغل از قبيل جايگاه خاص چينه ای، ژئومتری ماده معدنی، بافت، توالی پاراژنتيک کانی ها و کانه ها و ويژگی‌های ژئوشیمیایی، کانسار آهن داش آغل يک نهشته چينه سان، با ميزبان ماسه سنگ- توف کربناتی هست که در توالی آتش فشانی-رسوبی ژوراسیک و در يک حوضه کم‌عمق تشکيل شده است.
The Dash Aghol iron deposit is located in the northeast of Bukan city and is hosted by Jurassic volcano-sedimentary sequence. The main host rock of the Dash Aghol deposit includes sandstone, limy tuff and limestone. Based on geometry of ore body, two different types of mineralization were distinguished in Dash Aghol deposit: lenticular primary mineralization which occurred as parallel and concordant with layering of the host rocks. Ore textures of this type include massive, laminated and disseminated forms existing in sandstone, limy tuff and limestone. Second type, includes supergene vein-veinlet and open space filling mineralization which is associated with faults and related brecciated zones and were occurred in hanging wall rocks of the primary ore lense. According to the stratigraphy, ore body form, texture, paragenetic sequences, ore bearing chert-carbonate- tuff facies and mineralogy, the iron mieralization in Dash Aghol deposit is stratiform tuff carbonate-sandstone host rocks deposits, in rolcano-sedimentary sequence of Jurassic, which were precipitated in shallow marine environment.
افتخارنژاد، ج.،1353. گزارش نقشه زمین¬شناسی 1:250000 مهاباد، سازمان زمین¬شناسی و اکتشافات¬ معدنی کشور، 108.
- تاج الدین، ح.، راستاد، ا.، یعقوب‌پور، م. و محجل، م.، 1389. مراحل تشکیل و تکوین کانسار سولفید توده¬ای غنی از طلای باریکا، خاور سردشت، شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج- سیرجان: بر اساس مطالعه ساخت، بافت و میکرو¬ترمومتری سیالات درگیر، مجله زمین¬شناسی اقتصادی، 2 ،1، 97 - 121.
- توکلی، ح.،1383. کانی¬شناسی، ژئوشیمی و خاستگاه کانسارهای آهن شمال غرب همدان، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم¬پایه دانشگاه تربیت مدرس، 156.
- ثیاب قدسی، ع.،1389. مطالعه شیل های زغالدار منطقه یبکلو شاهین دژ، چهاردهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین ارومیه.
- خدابنده، ع.،1383. نقشه زمین¬شناسی 1:100000 میاندوآب، سازمان زمین¬شناسی و اکتشافات¬ معدنی کشور.
- عابدینی، ع.، کلاگری، ع.، حاج علیلو، ب. و جهانگیری ا.،1387. مطالعات کانی-شناسی و ژئوشیمیایی عناصر خاکی کمیاب (REE) در نهشته بوکسیتی پرمو- تریاس شمال خاوری بوکان، شمال¬باختری ایران، مجله بلور¬شناسی و کانی¬شناسی ایران، 16، 3، 459 - 472 .
- عابدینی، ع. و کلاگری، ع.،1389. ژئوشیمی کانسنگ¬های بوکسیتی- لاتریتی جوانمرد، شمال خاور بوکان، استان آذربایجان غربی، فصل نامه زمین¬شناسی ایران، 4، 15، 29 - 38.
- لطفی، ن.، حاج علیلو، ب. و علوی، غ.،1392. بررسی پتروگرافی و میکروترمومتری میانبارهای سیال کانسار آهن داش- آغل، شرق شهرستان بوکان، پنجمین همایش انجمن زمین شناسی اقتصادی ایران دانشگاه فردوسی مشهد.
- فرهادی، ر.،1374. مطالعه زمین¬شناسی، ژئوشیمی، آنالیز رخساره ای و ژنز کانسار آهن منگنز دار شمس آباد، اراک، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پایه دانشگاه تربیت مدرس، 128.
- مرادی، ش.، عابدینی، ع. و علیزاده، ا.،1391. زمین شیمی عناصر نادر خاکی افق لاتریت رسی داش آغل، شرق بوکان، استان آذربایجان غربی، چهارمین همایش انجمن زمین شناسی اقتصادی ایران دانشگاه بیرجند.
Bonatti, E., 1975. Metallogenesis at oceanic spreding centers. Annual Review of Earth & Planetary Sciences, 3 401-431.
Choi, J.H. and Hariya, Y., 1992. Geochemistry and depositinal environment of Mn oxide deposits in the Tokoro belt, northeastern Hokkaido, Japan, Economic Geology, 87, 1992, 1265-1274.
Crerar, D.A., 1982. Mangani Ferou Cherts of the Franciscan assemblage: In General geology, ancient and modern analogues, and implication for hydrothermal convection at ocean spreading centers, Economic Geology, 77, 519-540.
Holtstam, D., 2001. W and V mineralization in Longban- type Fe- Mn deposits: Epigenetic or syngenetic? GFF, 123, 29-33.
Mohajjel, M., Fergussen, C.L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretaceous-Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan zone, western Iran, Journal of Asian Earth Science, 21, 397-412.
Nicholson, K., 1992. Genetic type of manganese oxide deposits in Scotland: Indicators of palo-ocean-spreading rate and a Devonian geochemical mobility boundary. Economic Geology, 87, 1301-1309.
Ramdohr, P., 1980. The ore minerals and their intergrowth, Elsevier.
Roy, S., 1992. Environments and processes of manganese deposition. Economic Geology, 87, 1218-1236.
Tucker, M.E., 2001. Sedimentary petrology, an introduction to the origin of sedimentary rocks, Second edition.
Force, E.R. and Cannon, W.F., 1988. Depositional model for shallow- marine manganese deposits around black shale basins. Economic Geology, 83, 93-117.