ارزيابي فراوانی و تغییرات عناصر پلاتینیوم و پالادیوم در کانی‌های پیروکسن و کرومیت پیروکسنیت‌های منطقه نیریز
محورهای موضوعی :
حسن میرنژاد
1
(دانشكده زمين‌شناسي، دانشگاه تهران)
مرضیه بازآمد
2
کلید واژه: افیولیت پیروکسنیت عناصر گروه پلاتین نیریز.,
چکیده مقاله :
افیولیت نیریز واقع در استان فارس که در کرتاسه پایانی و در اثر بسته شدن اقیانوس نئوتتیس و برخورد صفحه عربستان با صفحه ایران زمین تشکیل شده است، دارای پتانسیل‌های فراوان معدنی بخصوص کرومیت می‌باشد. پیروکسنیت یکی از واحدهای اصلی تشکیل دهنده این افيوليت بوده و تجزیه ريز‌كاوش الکتروني (EMP) نشان مي‌دهد کلینوپیروکسن (دیوپسید)، ارتوپیروکسن (انستاتیت) و الیوین (کریزولیت) غالبترین کانی‌های آن می‌باشند. فراوانی Cr2O3، Al2O3، Fe2O3، MgO و TiO2 در کرومیت‌های موجود در پیروکسنیت‌های نیریز تطابق خوبي با کرومیت‌های تیپ انبانی دارند و از ماگمایی با ترکیب بونینیتی دارای (100 Cr/(Cr+Al)) Cr# بالا و TiO2 پائین منشا گرفته‌اند. نتایج داده‌های حاصل از تجزیه طیف‌سنج جر‌‌می- پلاسماي جفت‌شده القايي (ICP-MS) به روش آماده‌سازی آذرمحک نشانگر غنی‌شدگی عناصر گروه پلاتین در توده افیولیتی نیریز نسبت به گوشته اولیه است. به‌علاوه تمرکز پلاتینیوم و پالادیوم در کرومیت‌های موجود در پیروکسنیت‌ها نسبت به کانی‌های پیروکسن بالاتر می‌باشد. به‌طور کلی میزان این عناصر در پیروکسنیت‌های نیریز بسیار کمتر از حد اقتصادی (ppm 5) است.
Neyriz ophiolite in Fars Province which formed as the result of the closure of Neo-Tethys ocean and Arabian-Iranian plate collision in Late Cretaceous, has high potential for ore deposits, in particular chromite. Pyroxenite is one of the main constituent units of ophiolites and electron microprobe analysis (EMP) shows that clinopyroxene (diopside), orthopyroxene (enstatite) and olivine (cherysolite) are the most abundant minerals. The abundances of MgO, Fe2O3, Al2O3, Cr2O3 and TiO2 in chromites of Neyriz pyroxenites show affinities with the podiform chromites which formed from magma with bonititic composition with high Cr# (100 Cr/(Cr+Al)) and low content of TiO2. The results of Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICP-MS) analyses accompanied with the fire assay precon-centration demonstrate that platinum group elements in Neyriz ophiolite are more enriched relative to those of the primitive mantle. In addition, the concentrations of Pt and Pd in chromites within pyroxenites are higher than those of the pyroxene phases. In general, the amounts of these elements in Neyriz pyroxenites are much less than of economic threshold (5 ppm).