تکامل ساختاری ناحیه جنوب نطنز و نقش آن در توزیع و تمرکز کانه زایی سرب-روی
محورهای موضوعی :فیروزه شواخی 1 , سعید معدنی پور 2 * , میثم تدین 3 , ابراهیم راستاد 4 , محمدجعفر کوپایی 5
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشگاه تربیت مدرس
3 - دانشگاه تربیت مدرس
4 - دانشگاه تربیت مدرس
5 - دانشگاه تربیت مدرس
کلید واژه: ایران مرکزی# کانه زایی سرب و روی, # گسل فسخود# گسل قم –زفره# همزاد و غيرهمزاد#,
چکیده مقاله :
ناحیه مورد مطالعه از لحاظ ساختاری در حاشیه غربی پهنه ساختاری ایران مرکزی در پایانه جنوب غربی سامانه گسلی قم- زفره واقع شده است. تحلیل ساختاری ناحیه جنوب نطنز، نشان‌دهندة آن است، گسل‌های راندگی اولیه با روند عمومی شرقی– غربی تا شمال غربی– جنوب شرقی همچون گسل فسخود واقع در حاشیه غربی ایران مرکزی، به‌طور عمده مجموعه واحدهای رسوبی قدیمی پرمین –تریاس (سازندهای جمال و شتری) را برروی واحدهای جوان‌تر (کرتاسه بالائی) است و در ادامه بیشتر توسط گسل‌های امتدادلغز با روندهای شمالی-جنوبی و شمال شرقی– جنوب غربی قطع و جابجا شده‌اند. برمبنای مشاهدات صحرایی و پژوهش‌های زمین‌شناسی اقتصادی، ذخایر سرب- روی و باریت در ناحیه جنوب نطنز به دو صورت کانی زائی های در واحدهای کربناته پرمین و تریاس (کانسار چنگرزه )، که در راستای گسل های راندگی و گسل‌های امتدادلغز با مولفة نرمال متأخر قطع کننده گسل های راندگی تمرکز یافته-اند. همچنین کانی زائی های هم‌زمان با رسوب‌گذاری سنگ میزبان در اثر فعالیت گسل های هم‌زمان با رسوب‌گذاری بیشتر دارای مؤلفه کششی، در کانسار یزدان و پیناوند صورت گرفت و در ادامه توسط گسل های امتدادلغز با مولفه نرمال جوان جابه جا شده اند. کانه زايي در واحدهاي پرمين – ترياس در بازه زماني پس از کرتاسه پاياني و به‌طور عمده سنوزوييک پاياني و در طي زمین‌ساخت ترافشارشي راستگرد حاکم بر ناحیه می باشد، درحالی‌که کانه زايي هم‌زمان با رسوب‌گذاری در بازه زماني کرتاسه زيرين- مياني هم‌زمان با رژيم زمين ساختي کششي حاکم بر ناحیه شکل می‌گیرد.
The studied area is structurally located in the western part of the Central Iranian structural zone atthe southwestern termination of the Qom-Zefreh Fault. Our structural data represent the older generation of E-W to NW-SE trending thrust faults that juxtapose Permian- Triassic (Nayband and Shotori Formations) over younger rock units. Most of the thrust faults have been crossed cut with the younger generation of the strike-slip fault system. Major thrust faulting of the area occurred during post Late Cretaceous time. The final post Oligocene strike slip faulting related to the activation of the Qom- Zefreh fault overprinted and crossed cut older structural features. Our economic geological studies in the south Natanz area represent syngeneic strati bond or Sedex-Like type Pb-Zn epigenetic occurrence of these deposits in Permian-Triassic carbonates and barite developed in the Lower Cretaceous carbonate and clastics. The ore deposit development in Permian-Triassic Carbonates have occurred along thrust faults and then redistributed along strike slip faults with normal component. Therefore, genetically, stratiform deposits developed in the Lower Cretaceous carbonates and clastics (Yazdan and Pinavand Ore deposit) occurred in a regional early Cretaceous extensional regime. However, epigenetic deposits developed in Permian-Triassic carbonates (Changarzeh deposit) were generated during the regional post Late Cretaceous compressional regime and redistributed during post Oligocene strike slip deformation.
رادفر، ج.، 1378 .نقشه 1:100000 اردستان، سازمان زمین‌شناسی کشور.
-زاهدی، م. و رحمتی، م .، 1381. نقشه 1:100000 طرق، سازمان زمین‌شناسی کشور.
-زاهدی، م. و عمیدی، س .، م.، 1370. شرح نقشه زمین‌شناسی چهارگوش کاشان، مقیاس 1:250000، سازمان زمین‌شناسی کشور، شماره F7 ، 98.
-زاهدی، م.، صمدیان، م.، طاووسیان، ش. و عمیدی، م.، 1978. نقشه 1:250000زمین‌شناسی اصفهان، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی.
-جعفرکوپائی، م .، 1398، ژئوشیمی، ژنز و تیپ کانی¬زایی سرب و روی (باریت) در کانسارهای فسخود و گردنه شیر در جنوب غرب اردستان، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس،32-50،209-210.
-شواخی زواره، ف.، معدنی پور، س. و راستاد، ا.، 1399. الگوی تکامل ساختاری ناحیه جنوب نطنز شاهدی از تقابل ترافشارش راستگرد بر راندگی‌های قدیمی¬تر در ایران مرکزی، علوم زمین،30، 118، 268-255.
-محجل، م. سهندی، م. ر.، 1378. تكامل تكتونيكي پهنه سنندج - سيرجان در نيمه شمال غربي و معرفي زيرپهنه هاي جديد در آن، علوم زمين, 8, 32-31، 49-28.
-Alavi, M., 1991. Sedimentary and structural characteristics of the Paleo-Tethys remnants in northeastern Iran. Geological Survey of Iran, 103, 983-992.
-Bazargani-Guilani, K., Faramarzi, M. and Nekouvaght Tak, M. A., 2010. Multistage dolomitization in the cretaceous carbonates of the east Shahmirzad area, north Semnan, central Alborz, Iran. Carbonates Evaporites, 25, 177–191.
-Bazargani-Guilani, K., Nekouvaght Tak, M. A. and Faramarzi, M., 2011. Pb–Zn deposits in Cretaceous carbonate host rocks, northeast Shahmirzad, central Alborz, Iran. Australian Journal of Earth Science, 58, 297–307.
-Beygi, S., Nadimi, A., Safaei, H., Nahodilova, R., Vrana, S., Pertoldova, J., Gadas, P., Skal, R., Jonasova, S. and Zak, K., 2016. Tectonic history of seismogenic fault structures in Central Iran. Journal of Geosciences, 61, 127-144.
-Jamali,F., Hessami Azar, Kh. and Qoreshi, M,2008. Scientific Quaterly Journal of Geosciences, 68, 182.
-Leach, D.L., Bradley, D.C., Huston, D., Pisarevsky, S.A., Taylor, R.D. and Gardoll, S.J., 2010 Sediment-hosted lead-zinc deposits in Earth history: Economic Geology, 105, 593 625.
-Mohajjel, M., Fergusson, C. L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretacous-Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan zone, western Iran. Journal of Asian Earth Sciences 21, 397-412
-Mohajjel, M.,and Porouhan, N.,2003. Geometry and Kinematics of the Qom-Zefreh Fault System and its Significence in Transpression Tectonics. Scientific Quaterly Journal of Geosciences, 56, 72, GSI, Iran.
-Momenzadeh, M., 1976. Stratabound lead-zinc ores in the lower Cretaceous and Jurassic sediments in the Malayar-Isfahan district (west central Iran). Ph.D. thesis. Univ. Heidelberg, 300.
-Rajabi, A., Rastad, E. and Canet, C., 2012a. Metallogeny of Cretaceous carbonate hosted Zn–Pb deposits of Iran: geotectonic setting and dataintegration for future mineral exploration. International Geology Review, 54:14, 1649-1672.
-Rastad, E., 1981. Geological, mineralogical, and facies investigations on the Lower Cretaceous stratabound Zn–Pb–(Ba–Cu) deposits of the IranKouh Mountain Range, Esfahan, west Central Iran. Ph.D. thesis, University of Heidelberg, 334.
-Safaei, H., Taheri, A. and Vaziri Moghadam, H., 2008. Structural analysis and evolution of the Kashan fault (Qom–Zefreh Fault),Central Iran. Journal of Applied Science, 8, 1426–1434.
-Stocklin, J., 1974. Possible Ancient Continental Margins in Iran. The Geology of Continental Margins, 6, 873-887.
-Tabaei, M., Mehdizadeh, R. and Esmaeili, M., 2016, Stratigraphical evidence of the Qom–Zefreh Fault system activity, Central Iran. Journal of Tethys, 4, 18-26.
- Wilkinson, J. J., 2014. Sediment-Hosted Zinc–Lead Mineralization: Processes and Perspectives, Treatise on Geochemistry 2nd Edition, 219-249.