پتروگرافی و ژئوشیمی سنگهای آذرین و کانی زایی آنتیموان در لخشک، شمال غرب زاهدان، جنوب شرق ایران

چکیده مقاله :

چکیده اندیس آنتیموان لخشک در شمالغرب زاهدان و در پهنه ی جوش خورده سیستان واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل فلیش های دگرگونه (گنیس، شیست های گارنت دار، شیست های سیلیمانیت دار، فیلیت و میلونیت ها)، توده گرانیتوئیدی لخشک، دایک های بازیک و اسیدی، رگه های سیلیسی فاقد و دارای کانیزایی می باشد. براساس مطالعات ژئوشیمی، سنگهای آذرین لخشک کالک آلکالن، کالک آلکالن پتاسیم بالا و شوشونیتی و متاآلومینوس و متعلق به جایگاه های کمان ولکانیکی، همزمان با برخورد و پس ازبرخورد می باشد. غنی شدگی LREE و LILEنسبت به HREE و HFSE از ویژگیهای سنگهای آذرین مورد مطالعه است. غنی شدگی Pb و تهی شدگی Y، Nb،Zr بیشتر با مذاب های به وجود آمده از پوسته زیرین سازگار است. کانی زایی آنتیموان در لخشک از نوع اپی ترمال است که عمدتاً به صورت رگه های کوارتز-استیبنیت در سنگهای فلیش گونه دیده می شود و همراه با دگرسانی های سیلیسی، آرژیلیک و فیلیک است.

چکیده انگلیسی :

Abstract: The Lakhshak Sb index is located in northwest of Zahedan in the Sistan suture zone. The geological units of the area are metamorphosed flysch, granitoid pluton, acidic and basic dikes, mineralized and un-mineralized silicic veins. According to geochemical studies, Lakhshak igneous rocks are calc-alkaline, high-K calc-alkaline and shoshonitic, metaluminous and belong to volcanic arc, and collisional and post-collisional tectonic settings. The study igneous rocks are characterized by LREE and LILE enrichment relative to HREE and HFSE. Enrichment of Pb and depletion of Zr, Nb and Y are more consistent with melts generated from the lower crust. The Sb mineralization in the Lakhshak is an epithermal type that mainly occurs as quartz-stibnite veins in flysch-like rocks and associated with silicic, argillic and phyllic alterations.

منابع و مأخذ:

منابع
بومری، م.، 1393. کانسارها ‌و ‌اندیسهای ‌معدنی در ‌استان ‌سیستان ‌و‌ بلوچستان‌، ششمین ‌همایش ‌انجمن ‌زمین شناسی ‌اقتصادی‌، ‌دانشگاه‌ سیستان ‌و ‌بلوچستان.
خرمی، ‌ز.، 1391. ‌ژنز‌ کانسار ‌آنتیموان‌ بائوت‌، پایان‌نامه ‌کارشناسی‌ ارشد‌،‌ دانشگاه ‌سیستان ‌و‌ بلوچستان، زاهدان، ایران.
رضایی کهخایی، م. رهبر، ر.، و قاسمی، ح.، 1396. تعیین سن مجموعه نفوذی لخشک به روش اورانیوم-سرب روی کانی های زیرکن و تیتانیت، شرق ایران، مجله ‌بلور و‌ کانی شناسی،25(1)، 111-122.
سرحدی، ن.، احمدی، ع.، فیروزکوهی، ز.، و جامی، م.، 1396. سنگ شناسی و ژئوشیمی دایک های مزوکرات و ملانوکرات در پیکره گرانودیوریتی لخشک، شمال باختر زاهدان، علوم زمین،26(104)،149-162.
فرشیدپور، ‌ج.، ‌‌ 1391. ژنز ‌کانسار ‌آنتیموان ‌سفیدآبه‌، ‌پایان‌نامه ‌کارشناسی ‌ارشد‌، دانشگاه‌
سیستان ‌و ‌بلوچستان، زاهدان، ایران.
کنعانیان. ع.، رضایی کهخایی، م.، الیاسی، م.، و اسماعیلی، د.، 1386. شواهد پتروگرافي حاکي از دگرشكلي دماي بالا در سنگهاي حاشيه توده گرانيتوئيدي لخشك،شمال غرب زاهدان، ايران. مجله علوم دانشگاه تهران، 33(1)، 39-47.
مارزی، م.، 1394. کانی شناسی، ‌دگرسانی ‌و‌ منشاء‌کانیزایی ‌آنتیموان‌ و‌ طلا ‌در ‌منطقه ‌سفیدسنگ،‌ جنوب‌زاهدان، پایان نامه¬ کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
مارزی، م. ‌بومری، م و ‌قدسی، م. ر.،‌ ‌1393. آنالیز‌‌ MTMF و ‌‌SAMCC بر‌ روی ‌دادههای ‌سنجنده OLIجهت ‌نقشه برداری ‌مناطق ‌دگرسان ‌شده ‌منطقه ‌لخشك، ‌شمال ‌غرب ‌زاهدان، ‌سی ‌و‌ سومین‌ گردهمایی ‌علوم‌زمین،‌ سازمان ‌زمین‌شناسی ‌و ‌اکتشافات ‌معدنی ‌کشور.
مرادی، ر.، 1391. سبک و منشاءکانیزایی آنتیموان و طلا در شورچاه، جنوب شرق زاهدان، پایان نامه¬ کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
مرادی، ‌ر. ‌بومری، ‌م. ‌باقری، ‌س و ‌زاهدی، ‌ا .، ‌‌ 1394. تعیین ‌شرایط ‌فیزیکوشیمیایی ‌و ‌عوامل‌ کنترل ‌کننده ‌کانیزایی ‌با ‌استفاده ‌ازکانه ‌نگاری روابط ‌پاراژنزی ‌و ‌میانبار ‌سیال ‌در ‌کانسار‌استیبنیت- ‌طلا شورچاه، جنوب ‌شرق ‌زاهدان.‌ مجله ‌بلور و‌ کانی شناسی، 23، 121-134.
مظلوم، غ.، 1396. کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار آنتیموان لخشک، شمال‌غرب زاهدان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران.
میسون، ‌ب. ‌کارلتون، ‌ب. ‌مر.، ‌‌ ،ترجمه ‌مر، ‌ف و ‌شرفی، ‌ع. ‌ا.، 1383. ‌اصول ‌ژئوشیمی، ‌انتشارات‌
دانشگاه ‌شیراز.
هدایتی، ن. بومری، م و بیابانگرد، ح.، 1395. ویژگیهای ژئوشیمیایی و سنگ شناسی مجموعه آذرین نخیلاب، شمال باختر زاهدان. مجله پترولوژی، 26، 23-44.

Aragon, E., Gonzalez, P., Yolanda, E., Cavarozzi, A.C., Llambias, E. and Rivalenti, G., 2002. Thermal divide andesites–trachytes, petrologic evidence, and implications from Jurassic north Patagonian massif alkaline volcanism. Journal of South American Earth Sciences , 103, 16-91.
Asiabanha, A., Bardintzeff, J.M., Kananian, A. and Rahimi., G., 2012. Post-Eocene volcanics of the Abazar district, Qazvin, Iran: Mineralogical and geochemical evidence for a complex magmatic evolution. Journal of Asian Earth Sciences, 45, 79–94.
Boomeri, M. and Lashkaripour, G.R., 2003. Granite of Zahedan, Southeastern Iran. Geophysical Research Abstracts, Vol. 5, 04933.
Boynton, W.V., 1984. Cosmochemistry of rare earth elements: meteorite studies. In: Rare Earth Element Geochemistry (Eds. Henderson, P.) 63– 114. Elsevier, Amsterdam.
Calanchi, N., Peccerillo, A., Tranne, C.A., Lucchini, F., Rossi, P.L., Kempton, P., Barbieri, M. and Wue, T.W., 2002. Petrology and geochemistry of volcanic rocks from the Island of Panarea: implications for mantle evolution beneath the Aeolian island arc (southern Tyrrhenian Sea). Journal of Volcanology and Geothermal Research, 115, 367-395.
Camp, V.E., and Griffis, R.J., 1982. Character, genesis and tectonic setting of igneous rocks in the Sistan Suture Zone, Eastern Iran. Lithos, 15, 221- 239.
Chappell, B.W., and White, A. J.R., 1992. I- and S-type granites in the Lachlan Fold Belt. Transactions of the Royal Society of Edinburgh. Earth sciences, 83, 1-26.
Chappell, B.W. and White, A.J.R., 1974. Two contrasting granite type. Pacific Geology, 8, 173-174.
Cox, K.G., Bell, J.D. and Pankhurst, R.J., 1979. The interpretation of igneous rocks, George Allen and Unwin, London.
Davidson, J.P., 1996. Deciphering mantle and crustal signatures in subduction zone magmatism in Subduction, Top to bottom (Eds. Bebout, G.E., Scholl, D.W., Kirby, S.H., and Platt, J.P.) Geophysical Monograph, 96, 251-262, American Geophysical Union.
Dill, H.D., 2010. The chessboard” classification scheme of mineral deposits: Mineralogy and geology from aluminum to zirconium. Earth-Science Reviews, 100, 1 – 420.
Grove, T.L. and Donnelly-Nolan, J.M., 1986. The evolution of young silicic lavas at Medicine lake Volcano, California: implications for the origin of compositional gaps in calc-alkaline series lavas. Contributions to Mineralogy and Petrology, 92, 281-302.
Harris, N.B.W., Pearce, J.A., and Tindle, A.G., 1986. Geochemical characteristics of collision zone magmatism. In: Collision Tectonics (Eds. Coward, M.P. and Ries, A.C.) Special Publication, 19, 67–8, Geological Society, London.
Hastie, A.R., Kerr, A.C., Pearce, J. A. and Mitchell, S. F., 2007. Classification of altered volcanic island arc rocks using immobile trace elements: development of the Th-Co discrimination diagram. Journal of Petrology, 48, 2341-2357.
Helvaci, C., Ersoy, E.Y., Sözbilir, H., Erkül, F., Sümer, Ö. and Uzel, B., 2009. Geochemistry and 40Ar/39Ar geochronology of Miocene volcanic rocks from the Karaburun Peninsula: Implications for amphibole-bearing lithospheric mantle source, Western Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 185(3), 181-202.
Irvin. T.N., and Baragar. W.R.A., 1971. A guide to the chemical classification of the common rocks. Canadian Journal of Earth Sciences, 8, 523- 548
Magna, T., Janousek, V., Kohot, M., Oberli, F., and Wiechert, U., 2010. Fingerprinting sources of orogenic plutonic rocks from variscan belt with lithium isotopes and possible link to Subduction- related origin of some A-type granites. Chemical Geology, 274, 94-107.
Maniar, P.D., and Picooli, P.M., 1989. Tectonic discrimination of granitoids. Geological Society of America, 101, 635-643.
Marchev, P., Raicheva, R., Downes, H., Vaselli, O., Chiaradia, M. and Moritz, R., 2004. Compositional diversity of Eocene-Oligocene basaltic magmatism in the Eastern Rhodopes, SE Bulgaria: implications for genesis and tectonic setting. Tectonophysics, 393, 301–328.
Middlemost, E. A. K., 1985. Naming materials in the magma/igneous rock system. Earth-Science Reviews, 37, 215-224.
Mohammadi, A., Burg, J.P., Bouilhol, P. and Ruh, J., 2016. U–Pb geochronology and geochemistry of Zahedan and Shah Kuh plutons, southeast Iran: implication for closure of the south Sistan Suture Zone, Lithos, 248-251, 293-308.
Müller, D., Rock, N.M.S. and Groves, D.I., 1992. Geochemical discrimination between shoshonitic and potassic volcanic rocks from different tectonic settings: a pilot study. Mineralogy and Petrology 46, 259-289.
Nicholson, K.N., Black, P.M., Hoskin, P.W.O., and Smith, I. E. M., 2004. Silicic volcanism and back-arc extension related to migration of the Late Cenozoic Australian- Pacific plate boundary. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 131, 295–306.
Noll, P.D., Newsom, H.E., Leeman, W.P., and Ryan, J.G., 1996. The role of hydrothermal fluids in the production of subduction zone magmas: Evidence from siderophile and chalcophile trace elements and boron: Geochimica et Cosmochimica Acta, 60, 587-611.
Pang, K.N., Chung. S.L., Zarrinkoub, M.H., Khatib, M.M., Mohammadi, S.S., Chiu, H.Y., Chu, C.H., Lee, H.Y. and Lo, C.H., 2013. Eocene-Oligocene post-collisional magmatism in the Lut-Sistan region, eastern Iran: magma genesis and tectonic implications. Lithos, 180-181, 234-251.
Patiño Douce, A.E., 1999. What do experiments tell us about the relative contributions of crust and mantle to the origin of granitic magmas? Geological Society, London, Special Publications 168, 55–75.
Pearce, J. A., 1983. Role of the sub-continental lithosphere in magma genesis at active continental margins. In: Continental basalts and mantle xenoliths, Nantwich, Cheshire (Eds Hawkesworth, C.J. and Norry, M.J.), 230-249, Shiva Nantwich.
Pecerillo, A., and Taylor S.R., 1976. Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, northern Turkey, Contributions to Mineralogy and Petrology, 58, 63–81.
Rollinson, H., 1993. Using geochemical data, Evaluation, Presentation, and Interpretation. Harlow, UK, Longman, London, UK.
Sadeghian, M., Bouchez, J. L., Ne´de´lec, A., Siqueira, R. and Valizadeh, M. V., 2005- The granite pluton of Zahedan (SE Iran): a petrological and magnetic fabric study of a syntectonic sill emplaced in a transtensional setting. Journal of Asian Earth Sciences, 25. 301–327.
Seghedi, I., Downes, H., Vaselli, O., Szakacs, A., Balogh, K. and Pecskay, Z., 2004. Postcollisional Tertiary-Quaternary mafic alkali magmatism in the Carpathian-Pannonia region: a review. Tectonophysics, 393, 43–62.
Shand, S. J., 1943. Eruptive Rocks, D. Van Nostrand Company, New York, 360.
Sun, S.S. and McDonough, W. F., 1989. Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle compositions and processes. In: Magmatism in the Ocean Basins (Eds. Saunders, A. D. and Norry, M. J.) Special Publications, 42, 313-345. Geological Society, London.
Taylor, S. R. (1965) The application of trace element data to problems in petrology. Physics and
Chemistry of the Earth 6, 133-213.
Tirrul, R., Bell, L. R., Griffis, R. J., and Camp, V. E., 1983. The Sistan suture zone of eastern Iran. Geological Society of America, 84, 134-150.
Zulkarnain, I., 2009. Geochemical signature of Mesozoic volcanic and granitic rocks in Madina Regency area, North Sumatra, Indonesia, and its tectonic implication. Indonesian Journal on Geoscience, 4(2): 117-131.