بررسی کانه¬زایی، زمین¬شیمی و ژنز کانسار مس کهدلان، بستان آباد، آذربایجان شرقی
محورهای موضوعی :
علیرضا یوسفی
1
(زمین¬شناسی اقتصادی، دانشکده زمین¬شناسی، دانشگاه تهران)
شجاع‌الدین نیرومند
2
(دانشگاه تهران)
عبدالرحمان رجبی
3
(دانشگاه تهران)
محمد امینی
4
(زمین¬شناسی اقتصادی، دانشکده زمین¬شناسی، دانشگاه تهران)
کلید واژه: کانه¬زایی, زمین¬شیمی, ژنز, مس کهدلان, بستان آباد,
چکیده مقاله :
ذخیره معدنی مس کهدلان در استان آذربایجان شرقی و در 27 کیلومتری خاور شهر بستان آباد، در کمان ماگمایی ارومیه – دختر و در قسمت شمال ورقه زمین¬شناسی قره¬چمن واقع شده است. به لحاظ چینه¬شناختی قدیمی¬ترین واحدهای سنگی منطقه معدنی را شیل، مارن و سنگ آهک¬های کرتاسه بالایی – پالئوسن تشکیل داده‌اند. بر روی واحدهای فوق، توالی آتشفشان – رسوبی ائوسن شامل لیتیک توف، آندزیت، بازالت قرار می¬گیرد. این مجموعه با بیشترین تنوع سنگی تحت تاثیر توده¬های نفوذی و نیمه آتشفشانی الیگوسن با ترکیب مونزوسینیت تا گابرو قرار گرفته است. توده‌های مونزوسینیتی میزبان کانه¬زایی مس در این منطقه می¬باشند. در این ذخیره، کانه¬زایی از نوع رگه¬ای است که به شدت توسط ساختار کنترل می¬گردد. کانی¬شناسی رگه¬ها ساده و به دو صورت هیپوژن و سوپرژن رخداد دارد. مهم¬ترین کانی¬های بخش هیپوژن شامل کانی¬های سولفیدی کالکوپیریت، پیریت و مگنتیت و همچنین بخش سوپرژن شامل کانی¬های کالکوسیت، کوولیت و ثانویه (مالاکیت، هماتیت و گوتیت) می‌باشد. از مهم¬ترین دگرسانی¬های موجود در همراهی با کانه-زایی می¬توان به دگرسانی¬های آرژیلیک، سیلیسی، کربناتی و پروپیلیتیک اشاره کرد. بر اساس مطالعات زمین¬شیمی، سنگ میزبان کانه¬زایی، با ترکیب مونزوسینیت و در سری کالک آلکالن تا شوشونیتی و در محدوده متاآلومین قرار دارد؛ همچنین محیط تشکیل توده میزبان کانه¬زایی کمان آتشفشانی حاصل از زون فرورانش می¬باشد که نمودارهای بهنجار شده عناصر کمیاب خاکی نیز مصداق این موضوع می¬باشد. با توجه به آنالیزهای صورت گرفته، مقدار عیار مس در نمونه¬های برداشت شده، از 20.7 پی¬پی¬ام الی 6 درصد و عیار مولیبدن از 8/0 تا 5/5 پی‌پی‌ام متغیر است. بر اساس کلیه بررسی¬های زمین-شناختی، کانه‌زایی مس در محدوده معدنی کهدلان، در زون غنی شده کالکوسیت و در بخش سوپرژن یک کانسار پورفیری قرار گرفته است.
Study area is located in Eastern Azerbaijan province, 27 km far from east Bostanabad, and the north of Qarehchaman geological map. According to field tracking and surveys, host rock of mineralization is a Subvolcanic rocks of Oligocene period. Based on microscopic studies, the most important of supergene part, containing primary oxide minerals (Magnetite), secondary oxide minerals (Malachite, Hematite and Goethite) and also sulphide minerals such as Chalcocite, Covellite, Pyrite and insignificance Chalcopyrite. Among the most important alterations, argillic, silicification, carbonization and propylithic can be noted. Geochemical studies shows that host rock of mineralization with Monzosyenitic composition, placed in high chalc-alkaline to shoshonitic and metaluminous range. Formation environment of host rock of mineralization is a volcanic arc of subduction zone that confirmed by normalized rare earth elements diagrams.
- روان¬خواه, موءید, لطفی¬ بخش (1399). مطالعات زمین¬شناسی، دگرسانی و کانی¬سازی کانسار مس پورفیری بارملک (شمال ورزقان-استان آذربایجان¬شرقی). فصلنامه زمین¬شناسی ایران, 56 (75-86).
-حیدری، م. زراسوندی، ع.رضایی، م. ع، ساکی و اسدی، س. (1397). بازسازی شاخص¬های فیزیکوشیمیایی با استفاده از شیمی و کلریت در کانسار مس پورفیری کدر، کمان ماگمائی سنوزوئیک کرمان. فصلنامه زمین شناسی ایران، 47 (63-85).