ژئوشیمی و تحولات دگرگونی اسکارن‌های کوه صاحب‌الزمان و نفوذی‌های همراه در شرق کرمان
محورهای موضوعی :شهریار محمودی 1 , سلیمه دهقانی دشتابی 2
1 -
2 - دانشگاه شهید بهشتی
کلید واژه: اسکارن کوه صاحب‌الزمان شیمی کانی متاسوماتیسم ترموبارومتری,
چکیده مقاله :
کوه صاحب‌الزمان در 8 کیلومتری شمال شرق شهر کرمان و در مرز زون ارومیه دختر و ایران مرکزی واقع است. در این منطقه چند رخنمون از تودۀ آذرین جوان با ترکیب دیوریتی که با توجه به شواهد چینه‌شناسی مربوط به دوران سنوزوئیک است، وجود دارد. این توده‌ها در سنگهای آهکی کرتاسه نفوذ کرده و هاله‌های دگرگونی با رخنمون‌های کم ضخامت اسکارن ایجاد نموده‌اند. با توجه به خصوصیات کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی، اسکارن‌های کوه صاحب‌الزمان در گروه اسکارن‌های کالک سیلیکاته قرار می‌گیرد. بر اساس مطالعات انجام شده، بر اساس تجزیه شیمیایی سنگ کل به روش XRFجهت مهاجرت یون‌های سیلسیم، منیزیم، آهن، و عناصر کمیاب از توده به سمت سنگ میزبان آهکی و در جهت مخالف انتقال کلسیم و منیزیم به سمت توده انجام شده است. کانی‌های اصلی سنگهای آذرین شامل پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول و فلدسپار الکالن است. در بخش خارجی تودۀ آذرین (آندواسکارن) مونتی‌سلیت نیز دیده می‌شود. در اسکارن‌های این ناحیه کانی‌های گارنت، کلینوپیروکسن، ایدوکراز، اپیدوت و کلسیت حضور دارند. بر پایه بررسی‌های ژئوشیمیایی، گارنت‌ها از نوع گروسولار-آندرادیت و کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید است و ولاستونیت نیز وجود دارد. مقایسه ترکیب شیمیائی نمونه‌های اسکارن با سنگهای آذرین نشان می‌دهد، در شروع جایگزینی توده نقش اصلی در تامین سیالات متاسوماتیکی بر عهده سیالات داغ با منشاء جوی که در سنگ میزبان آهکی وجود داشته، بوده است و پس از جایگزینی و تبلور توده اصلی نفوذی، سیالات مشتق شده از توده نقش اصلی را ایفا کرده‌اند.
Sahib Az Zaman Mountain is located 8 km North East of the Kerman city. Study area is part of Central Iran structural zone and Orumiyeh Dokhtar volcanic arc. In this area several young intrusions with intermediate composition intruded into Cretaceous limestone. According to stratigraphic evidence, these granitoids have Cenozoic age and produced thin skarnic halo. Based on mineralogical properties and whole rock geochemical analyses, Sahib Az Zaman skarn is a calc -silicate skarn. Based on this study, migration of silicon, magnesium, iron and trace elements from igneous intrusions towards calcareous host rock and the reverse migration of calcium and magnesium occurred from carbonate host rocks. Major minerals of igneous rocks include plagioclase, alkali feldspar, clinopyroxene, and amphibole. In the boundary of igneous rock body (endoskarn), monticellite is observed. In the skarns, garnet, clinopyroxene, idocrase, epidote and calcite are major minerals. Based on geochemical studies, garnets include grossular-andradite, clinopyroxenes are diopside and wollastonite is also present. Comparison of geochemical composition between skarns and igneous rocks, illustrated that emplacement of igneous body in the beginning, metasomatism affected the host rock fluids and after replacement and crystallization of the main intrusive body had the major role in providing fluids derived from the intrusive body.
تقي پور، ن.، قرباني، ق. و دراني، م.، 1390. زمين شناسي، پتروگرافي و ژئوشيمي سنگهاي آذرين مرتبط با کانسار اسکارن آهن چالو، جنوب دامغان، استان سمنان. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته. 2، 1، 54-66.
-دهقانی، س.، 1394 پترولوژی اسکارن‌های کوه صاحب الزمان در شرق کرمان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی. 148.
-Berberian, M. and King, G. C., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal Earth Sciences, 18, 210–265
-Beygi, S., Nadimi, A. and Safae, H., 2016 Tectonic history of seismogenic fault structures in Central Iran. Journal of Geosciences. 61, 127–144.
-Bohlen, S.R. and Linsley, D.H., 1987. A barometer for garnet amphibolites and garnet granulites, Journal of petrology, 27, 5, 1025-1034.
-Cox, K. G., Bell, J.D. and Pankhurst, R. J., 1979. The Interperations of Igneous Rocks. Unwin Hynman Ltd, London, Sixth impression, 413.
-Deer, W. A., Howie, R. A. and Zussman, J., 1989. Rock-Forming Minerals, Orthosilicates Garnet Groups. Longman. New York, 458.
-Ducoux, M., Branquet, Y., Jolivet, L., Arbaret, L., Grasemann, B., Rabillard, A., Gumiaux, C. and Drufin, S., 2017. Synkinematic skarns and fluid drainage along detachments: The West Cycladic Detachment System on Serifos Island (Cyclades, Greece) and its related mineralization. Tectonophysics, 695, 1–26.
-Einaudi, M. T., Meinert, L. D. and Newberry, R. J., 1981. Skarn deposits. Economic Geology. 75th Anniversary, 4, 317–391
-Gao. X., Yang. L., Deng. J., Meng. J., Yang. C. and Li. J., 2014. The Characteristics of Garnet in the Hongniu Skarn Copper Deposit, Western Yunnan, China. Acta Geologica Sinica (English Edition), 88(supp. 2), 515-516.
-Garrels, R. M. and Mackenzie, F. T., 1972. Evolution of sedimentary rocks, W.W. Norton, New York, 397.
-Gumiaux. C. and Drufin. S., 2017. Synkinematic skarns and fluid drainage along detachments: The West Cycladic Detachment System on Serifos Island Cyclades, Greece, and its related mineralization. Tectonophysics, 695, 1–26
-Hochella. M.F., Liou, J.G., Keshinen, M.J. and Kim, H.S., 1982. Synthesis and stability relations of magnesium idocrase. Economic. Geology, 77.
-Huckriede, R.M., Kursten, M. and Venzalff, H., 1962. Zur geologic des Gebietes zwischen kerman and sagand. (Iran): Beih Geology. Jahrb, 15, 197.
-Jamtveit, B., Wogelius. R. A. and Fraster, D.G., 1993. Zonation patterns of skarn garnets-records of hydrothermal system evolution. Geology, 21, 113-116.
-Korzhinsky, D. S., 1948. The petrology of the Turin skarn copper deposit. In geology of MineraL Deposits, (smirnov, v. I. ed) Mir Publisher, Moscow. Abriss der metasomatischen prozesse, Akad, verl., berlin.
-Lentz, D. R., 1998. Mineralized intrusion-related skarn systems. Mineralogical Association of Canada, Ottawa. 26, 168-264.
-Meinert, L.D., 1992. Skarns and skarn deposits. Geosciences Canada, 1, 145–162
-Meinert, L.D., Dipple, G.M. and Nicolescu, S., 2005. World skarn deposites, economic geology 100th anniversary volume.
-Meinert, L.D., Hedenquist, J.W., Satoh. H. and Matsuhisa, Y., 2003. Formation of anhydrous and hydrous skarns in Cu–Au ore deposits by magmatic fluids. Economic geology, 98, 147–156
-Morimoto, N., Fabries, J., Ferguson, A. K., Ginzburg, I. V., Ross, M., Seifert, F. A., Zussman, J., Aoki, K. and Gottardi, G., 1988. Nomenclature of pyroxenes. Subcommittee on Pyroxenes, Commission on New Minerals and Mineral Names, International Mineralogical Association Mineralogy and Petrology, 390.
-Nabavi, H. H., 1971. Review of the Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Internal Report, 17.
-Newberry, R. J., 1982. Tungsten-bearing skarns of the Sierra Nevada. I. The Pine Creek mine, California: Economic geology, 77, 823–844.
-Pertsev, N.N., 1991. Magnesian skarn. In Skarns – Their Genesis and Metallogeny (A. Barto – Kyriakidis, ed) Theophrastus Publishing and Proprietary Co., S.A., Athens, Greece.
-Ray, G.E., Webster, I.C.L., Ettliner, A.D., 1995. The distribution of skarns in British Columbia and the chemistry and ages of their related plutonic rocks. Economic Geology, 90, 920-937.
-Reverdatto, V.V., 1973. The facies of contact metamorphism (V.S. Sobolev, ed), translated from the Russian by Brown, D.A., Australian nation university, Canberra, A.C.T., department of geology publication, 263.
-Rice, J.M., 1980. Phase equilibria involving humite minerals in impure dolomite limestones. Contributions to Mineralogy and Petrology, 7l, 219-235.
-Sabzehei, M., Navazi, M. and Shahroki, H., 1999. Geological map of Kerman, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran,
-Slaughter, J., Kerrick, D.M. and Wall, V.J., 1975. Experimental and thermodynamic study of equilibria in the system CaO-MgO-SiO2-H2O-CO2. American Journal of Science, 27S, 1, 43 -62.
-Smirnov, V.I., 1976. Skarn deposits, in Geology of mineral deposits: Moscow, MIR Publications. 156–188.
-Stampfli, G.M., 2000. Tethyan Ocean. In: Bozkhurt E, Whichester JA, Piper JDA (eds) Tectonic and magmatism in Turkey and surrounding area. Special Publication, 1–23.
-Tracy, R.J and Frost, B.R., 1991. Phase equilibria a therrnobarometry of calcareous, ultramafic and mafic rocks, and iron forrnations. I Kerrick, D., ed.): Contact Metamorphism. Reviews in Mineralogy, Mineralogical Society of America, Washington, DC, 26, 43 104.
-Turner, F.J., Verhoogen, J., 1960. Igneous and metamorphic petrology, 2nd Ed, New-York., Mc grow-hill, 694.
-Verdel, C., Wernicke, B.P., Hassanzadeh, J. and Guest, B., 2011. A Paleogene extensional arc flare-up in Iran. Tectonics, 30, (TC3008), 19.
-Whitney, D.L., Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock forming minerals. American Mineralogist, 95, 185–187.
-Winckler, H.G.F., 1976, Petrogenesis of Metamorphic Rocks, 4 th Ed. Springer-Verlag, New York onc.
-Winter, J.D., 2001. An Introduction to Igneous and Metamorphic Petrology. Prentice-Hall Inc, upper saddle river, Newjers, 697.
-Yardley, B.W.D. and Lloyd, G.E., 1995. Why metasomatic fronts are really metasomatic sides: Geology, 23, 53–56.
-Yin, S., Ma, C. and Robinson, P., 2017. Textures and high field strength elements in hydrothermal magnetite from a skarn system: Implications for coupled dissolution-reprecipitation reactions. American Mineralogist, 102, 1045–1056.
-Zharikov, V.A., 1991. Skarn types, formation and mineralization condition in skarn, Their Genesis and Metallogeny (A. Barto – Kyriakidis, ed) Theophrastus Publishing & Proprietary Co., Athen, Greece, 455-466.