واکاوی محیط رسوبی و ارتباط رخساره¬های رسوبی با فرایندهای دیاژنزی در نهشته¬های بالایی سازند دالان در بخش مرکزی و غربی کمان قطر فارس
محورهای موضوعی :لیلا صمدپور 1 , حسین مصدق 2 , بیژن بیرانوند 3 * , حسین رحیم‌پور بناب 4 , احمد یحیایی 5
1 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران
2 - دانشگاه خوارزمی
3 - استادیار، پژوهشکده علوم زمین، پژوهشگاه صنعت نفت، تهران
4 - استاد، دانشکده زمین‌شناسی، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران، تهران
5 - کارشناس ارشد، شرکت نفت فلات قاره ایران، تهران
کلید واژه: دالان بالایی, دیاژنز, ریزرخساره, محیط رسوبی.,
چکیده مقاله :
سازند دالان به سن پرمین بالایی از پراهمیت¬ترین سنگ مخزن‌های موجود در زاگرس و خلیج‌فارس قلمداد می-شود. در این پژوهش در سه چاه از سه میدان بخش غربی کمان قطر- فارس به بررسی ویژگی¬های رخساره‌ها و عوامل تأثیرگذار دیاژنزی در تغییرات رخساره‌ها پرداخته می¬شود. بر پایه مطالعات رخساره¬ای از 252 مقطع نازک میکروسکوپی تعداد یازده ریزرخساره رسوبی شامل انیدریت لایه¬ای تا توده¬ای، دولومادستون فابریک فنسترال، باندستون استروماتولیتی، مادستون دولومیتی، مادستون با آشفتگی زیستی، وکستون تا پکستون بیوکلستی با جلبک سبز و فرامینیفرهای بنتیک، پکستون تا گرینستون اُاُئیدی پلوئیدی، گرینستون اُاُئیدی، گرینستون بیوکلستی اینتراکلستی، وکستون تا پکستون بیوکلستی اینتراکلستی و مادستون بیوکلستی شناسایی شدند. این رخساره¬های رسوبی از بخش بالایی پهنه جزر و مدی، لاگون، پشته زیرآبی، دریای باز تا رمپ میانی امتداد یافته¬اند. تغییرات تدریجی ریزرخساره¬ها، نبود ساختارهای ریف¬ سدی بزرگ، نبود رسوبات توربیدایتی و حضور آلوکم¬های اسکلتی از قبیل فرامینیفر بنتیک، جلبک سبز، دوکفه¬ای، براکیوپود، خارپوست نشانگر این است که نهشته¬های این بخش در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال گسترده شده¬¬اند. یافته¬های این پژوهش نشان می¬دهد که فرایندهای دیاژنزی میکریتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، نئومورفیسم، دولومیتی شدن، تراکم فیزیکی و تراکم شیمیایی در بخش‌های موردمطالعه مشاهده می¬شوند و گسترش فرایندهای دیاژنزی در چهار محیط دریایی، جوی، تدفینی و بالاآمدگی تفسیر و طی سه مرحله ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز رسوبات را تحت تأثیر قرار می¬دهند. سیمانی شدن با رخساره¬های محیط کم¬انرژی و بالای جزرومدی همخوانی دارند و با رخساره¬های دانه¬درشت از قبیل پکستون بیوکلستی یا گرینستون اُاُییدی که مربوط به محیط¬های پرانرژی لاگون و پشته زیرآبی¬ هستند، هم¬پوشانی دارند.
امرائی، ج.، رضایی، پ.، امینی، ع.، زمانزاده، س. م.، توکلی، و.، 1398، تحلیل ریزرخساره¬ها و پتروفاسیس¬ها، ویژگی¬های دیاژنتیکی و شرایط محیطی سازند فراقان در بخش مرکزی خلیج فارس، انتشارات فصلنامه زمین شناسی ایران، سال 13، شماره 50، صفحات 15-32.
آقانباتي، ع.، 1392، زمین‌شناسی ايران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور،586.
سجادی، ف.، توکلی، و.، سفیداری، ا.، امامی نیری، م.، 1400، کاربرد توموگرافی نوع تخلخل در بازسازی تکامل مخازن کربناته، سازندهای کنگان و دالان در بخش مرکزی خلیج فارس، انتشارات فصلنامه زمین شناسی ایران، سال 15، شماره 59، صفحان 13-28.
سفیداری، ا.، امینی، ع.، یوسف¬پور، م.، زمانزاده، س. م.، 1397، تعیین نقش محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی در کیفیت مخزنی بخش بالایی سازند سورمه در میدان سلمان، انتشارات فصلنامه زمین شناسی ایران، سال 11، شماره 45، صفحات 119-136.
Aali, J., Rahimpour-Bonab, H., Kamali, M.R., 2006. Geochemistry and origin of the world's largest gas field from Persian Gulf, Iran, Journal of Petroleum Science and Engineering, 50(3-4),161-175.