ارزیابی نهشته‌های منسوب به سازند گورپی بر مبنای نانوفسیل¬های آهکی واقع در جنوب غرب بروجن، استان چهار محال و بختیاری
محورهای موضوعی :سعیده سنماری 1 , فریبا فروغی 2
1 - دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
2 - دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
کلید واژه: نانوفسیل¬, های¬, آهکی زون زیستی زاگرس گورپی تاربور,
چکیده مقاله :
نانوفسیل های آهکی از گروه هاي فسیلی مفید در تعیین سن نسبی نهشته هاي کرتاسه هستند. در این مطالعه 445 متر از ضخامت سازند گورپی واقع در ناودیس کوه سبز در جنوب غرب بروجن بر اساس نانوفسیل های آهکی مورد بررسی قرارگرفت. بررسی نانوفسیل های آهکی در این نهشته ها منجر به تشخیص 20 جنس و 37 گونه شد. در این مطالعه، بر اساس پراکندگی شاخص های نانوفسیلی، هفت زون زیستی تعیین شد که شامل زون های زیر می باشد: Calculites obscurus Zone (CC17/ late Santonian- early Campanian), Aspidolithus parcus Zone (CC18/ early Campanian), Calculites ovalis Zone (CC19/ late Early Campanian), Ceratolithoides aculeus Zone (CC20/ late Early Campanian), Quadrumsi ssinghii Zone (CC21/ early Late Campanian), Quadrum trifidum Zone (CC22/ late Late Campanian), Tranolithus phacelosus Zone (CC23/ latest Campanian-early Maastrichtian) که با بخش فوقانی زون NC17 تا زون NC20 و زون زیستی UC13 - UC17 مطابقت دارد. بر این اساس سن محدوده مورد مطالعه از اواخر سانتونین پسین/ کامپانین پیشین تا اواخر کامپانین پسین/ ماستریشتین پیشین پیشنهاد می شود. مطالعه سازند گورپی در برش ناودیس کوه سبز نشان می دهد رسوب‌گذاری این سازند در اواخر سانتونین پسین/ کامپانین پیشین آغاز شده و تا اواخر کامپانین پسین/ ماستریشتین پیشین ادامه داشته است. سپس با کاهش عمق حوضه رسوبی نهشته های متعلق به سازند تاربور به‌صورت تدریجی بر روی سازند گورپی گذاشته شده است.
Calcareous nannofossils are useful in determining the relative age of the Cretaceous strata. In this study, the Gurpi Formation with a thickness of 445 m at the Kuh-e Sabz syncline located in southwest of Borojen city is investigated based on the calcareous nannofossils. As a result of this study, 20 genera and 37 species of calcareous nannofossil were identified. Based on distribution of these index calcareous nannofossils, seven bio-zones were recognized including: Calculites obscurus Zone (CC17/ late Santonian- early Campanian), Aspidolithus parcus Zone (CC18/ early Campanian), Calculites ovalis Zone (CC19/ late Early Campanian), Ceratolithoides aculeus Zone (CC20/ late Early Campanian), Quadrum sissinghii Zone (CC21/ early Late Campanian), Quadrum trifidum Zone (CC22/ late Late Campanian) and Tranolithus phacelosus Zone (CC23/ latest Campanian–early Maastrichtian), that corresponding to upper part of NC17 - NC20 and UC13-UC17. Based on the identified zones, the age of the studied intervals is Late Santonian/Early Campanian to latest Campanian/early Maastrichtian. The study of the Gurpi Formation in the Kuh-e Sabz syncline, shows that the sedimentation began at the Late Santonian/Early Campanian time and continued up to the latest Campanian/early Maastrichtian. Then, with a sudden drop in the depth of sedimentary basin, the Tarbur Formation gradually deposited on the top of the Gurpi Formation.
آقانباتی، ع.، 1385¬ . زمین‌شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586.
- پرندآور، م.، ماهانی پور، ا.، آقانباتی، ع. و حسینی، ا.، 1392. بیواستراتیگرافی نانوفسیلهاي آهکی در بخش بالایی سازند گورپی بخش ابتدایی سازند پابده (شیل ارغوانی) در یال شمال شرقی تاقدیس کوه گورپی. فصلنامه علوم زمین، 89، 187-198.
- فریدونپور، م.، وزیری مقدم، ح.، غبیشاوی، ع. و طاهری، ع.، 1393. چینه نگاري سازند گورپی در برش تاقدیس کوه سیاه و مقایسه آن با برش‌های تنگ بوالفارس و تاقدیس آغار. رخساره‌های رسوبی،7، 1، 83-106.
- قریب، ف.، 1375. بررسي سنگ‌شناسی و محيط رسوبي سازندهاي گورپي، اميران و تاربور منطقه سميرم بخشي از ورقه‌های 100000/1 كوه دنا و سميرم، پایان‌نامه دوره كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامي- واحد تهران شمال، 101.
- حسن‌پور، ر.، يساقي، ع. و صفايي، ه.، 1387. خاستگاه ورقه‌های راندگي شهركرد براساس تحليل شرايط دگرشكلي. مجموعه مقالات دوازدهمين همايش انجمن زمین‌شناسی ايران، اهواز، 552-557.
- مطیعی، ه.، 1382. زمین‌شناسی ایران، چینه‌شناسی زاگرس. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، تهران، ایران، 556.
- وزیری مقدم، ح.، صفری، ا.، شهریاری گرائی، س.، طاهری، ع. و خزاعی، ا.ر.، 1389. معرفی رسوبات آواری کربناته و آواری قرمز رنگ ماستریشتین در ناحیه زاگرس مرتفع (سمیرم-اردل). مجله علوم دانشگاه تهران، 36، 1، 103-117.
- وزیری مقدم، ح.، کاملی، ا.، قیامی، م. و طاهری، ع.، 1385. مقايسه چين هنگارى زيستى سازند گورپى در مقطع تيپ (شمال غرب مسجدسلیمان) و سبزه کوه (جنوب غرب بروجن). نشریه علوم دانشگاه تربیت‌معلم، 6، 3-4، 803-826.
- وزیری مقدم، ح.، صفری، ا.، شهریاری گرائی، س.، خزاعی، ا.ر. و طاهری، ع.، 1392. زيست چينه نگاري و بوم‌شناسی ديرينه نهشته‌های مائستریشتین )سازندهای تاربور و گورپي( در ناحيه گردبيشه )جنوب بروجن(. فصلنامه علوم زمین، 22، 87، 143-162.
- همتی¬نسب، م.، قاسمی نژاد، ا. و درویش¬زاده، ب.، 1387. تعيين عمق ديرينه سازند گورپي بر مبناي فرامينيفرهاي پلانكتونيك و بنتيك، مجله علوم دانشگاه تهران، 34، 1، 157-173.
- Alavi, M., 2004. Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American journal of Science, 304, 1-20.
- Authemayou, C., Bellier, O., Chardon, D., Malekzad, Z. and Abbassi, M., 2005. Role of the Kazerun fault system in active deformation of the Zagros fold-and-thrust-belt (Iran). Comptes Rendus Geoscience, 337, 539-545.
- Bahrami, M., 2009. Microfacies and Sedimentary Environments of Gurpi and Pabdeh Formations in Southwest of Iran. American Journal of Applied Science, 6,7, 1295-1300.
- Bahrami, M. and Parvanehnezhad Shirazi, M., 2010. Microfacies and sedimentary environments of Gurpi and Pabdeh Formations and the type of Mesozoic- Cenozoic boundary in Fars province, Iran. Journal of Applied Geology, 5, 4, 330-335.
- Beiranvand, B., Ghasemi-Nejad, E. and Kamali, M.R., 2013. Palynomorphs response to sea-level fluctuations: a case studyfrom Late Cretaceous-Paleocene, Gurpi Formation, SW Iran. Geopersia, 3 ,1, 11-24.
- Beiranvand, B. and Ghasemi-Nejad, E., 2013. High resolution planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Gurpi Formation, K/Pg boundary of the Izeh Zone, SW Iran. Revista Brasileira de Paleontologia, 16 1, 5-26.
- Bown, P.R. and Young, J.R., 1998. Techniques; In: Bown, P.R., (Eds.), Calcareous Nannofossil Biostratigraphy: Chapman and Hall, London, 16- 28.
- Bralower, T.J., Leckie, R.M., Sliter, W.V. and Thierstein, H.R., 1995. An integrated Cretaceous microfossil biostratigraphy. In: Berggren, W.A., Kent, D.V., Aubry, M.P. and Hardenbol, J., (Eds.), Geochronology, time scales and global stratigraphic correlation. SEPM special publication, 54, 65-79.
- Bralower, T.J., 2005. Data report: Paleocene–Early Oligocene calcareous nannofossil biostratigraphy, ODP Leg 198 Sites 1209, 1210, and 1211 (Shatsky Rise, Pasific Ocean). In: Bralower, T.J., Premoli Silva, I. and Malone, M.J. (Eds.), Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results, 198, 1–15
- British Petroleum Company. 1981. BP statistical review of world energy. London: British Petroleum Company.
- Bukry, D., 1973. Coccolith stratigraphy, eastern equatorial Pacific, Leg 16, Deep Sea Drilling Project. Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 16, 653-711.
- Burnett, J. A., 1998. Upper Cretaceous. In: Bown, P.R. (Eds.), Calcareous Nannofossil Biostratigraphy, British Micropalaeontological Society Publication Series. Chapman and Hall Ltd. Kluwer Academic Publisher, London, 132-165.
- Campbell, R.J., Howe, R.W. and Rexilius, J.P., 2004. Middle Campanian–lower most Maastrichtian nannofossil and foraminiferal biostratigraphy of the northwestern Australian margin. Cretaceous Research, 25, 827-864.
- Erba, E., 2004. Calcareous nannofossils and Mesozoic oceanic anoxic events. Marine Micropaleontology, 52, 85-106.
- Friedrich, O. and Meier, S., 2006. Suitability of stable oxygen and carbon isotopes of calcareous dinoflagellate cysts forpaleoclimatic studies: Evidence from the Campanian- Maastrichtian cooling phase. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 239, 456-469.
- Hadavi, F. and Ezadi, M., 2007. Biostratigraphy of the Gurpi Formation in Dare- Shahr section (Zagros basin): The First MAPG International Convention Conference and Exhibition, 28-31.
- Herrle, J. O., 2003. Reconstructing nutricline dynamics of mid-Cretaceous oceans evidence from calcareous nannofossils from the Niveau Paquier black shale (SE France). Marine Micropaleontology, 47, 307-321.
- Huber, B.T. and Watkins, D.K., 1992. Biogeography of Campanian- Maastrichtian calcareous plankton in the region of the Southern Ocean: Paleogeographic and Paleoclimatic implications. In: Kennett, J.P. and Warnke, D.A. (Eds.), The Antarctic Paleoenvironment: A Perspective on Global Change. American Geophysical Union, Antarctic Research Series 56, Washington, 31-60.
- Huber, B.T., Norris, R.D. and MacLeod, K.G., 2002. Deep-sea paleotemperature record of extreme warmth during the Cretaceous. Geology, 30, 123-126.
- Jalali, M.R, 1971. Stratigraphy of zagros basin: National Iranian Oil Company, Exploration and Production Division Report no.1249 and 1072, 34-36.
- James, G.A. and Wynd, J G., 1965. Stratigraphic Nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 49, 2182–2245.
- Linnert, C. and Mutterlose, J., 2009. Evidence of increasing surface water oligotrophy during the Campanian- Maastrichtian boundary interval: Calcareous nannofossils from DSDP Hole 390A (Black Nose). Marine Micropaleontology, 73, 26-36.
- Linnert, C., Mutterlose, J. and Herrle, J.O., 2011. Late Cretaceous (Cenomanian–Maastrichtian) calcareous nannofossils from Goban Spur (DSDP Sites 549, 551): Implications for the palaeoceanography of the proto North Atlantic. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 299, 507-528.
- Lees, J.A., 2002. Calcareous nannofossil biogeography illustrates palaeoclimate change in the Late Cretaceous Indian Ocean. Cretaceous Research, 23, 537-634.
- Mahanipour, A. and Najafpour, A., 2016. Calcareous nannofossil assemblages of the Late Campanian- Early Maastrichtian form Gurpi Formation (Dezful embayment, SW Iran): Evidence of a climate cooling event. Geopersia, 6, 1, 129-148.
- Manivit, H., 1971. Les nannofossiles calcaires du Crétacé français (Aptien-Maestrichtien): essai de biozonation appuyée sur les stratotypes. PhD thesis, Université de Paris, 187.
ajafpour, A. and Mahanipour, A., 2015. Calcareous nannofossil biostratigraphy of Late Campanian–Early Maastrichtian sediments in southwest Iran. Arabian Journal of Geosciences, 8, 6037–6046. doi:10.1007/s12517-014-1644-z.
- Perch-Nielsen, K., 1985. Mesozoic calcareous nannofossils. In: Bolli, H.M., et al. (Eds.) Plankton Stratigraphy. Cambridge University Press, 329-426.
- Roth, P.H., 1978. Cretaceous nannoplankton biostratigraphy and oceanography of the northwestern Atlantic Ocean Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 44, 731-760.
- Senemari, S. and Sohrabi Molla Usefi, M., 2012. Evaluation of Cretaceous–Paleogene boundary based on calcareous nannofossils in section of Pol Dokhtar, Lorestan, southwestern Iran. Arabian Journal of Geosciences , 6,3615-3621.
- Sissingh, W., 1977. Biostratigraphy of Cretaceous calcareous nannoplankton: Geologie En Minjbouw, 56, 37-65.
- Shamrock, J. L. and Watkins, D. K., 2009. Evolution of the Cretaceous calcareous nannofossil genus Eiffellithus and its biostratigraphic significance. Cretaceous Research, 30,1083–1102.
- Tantawy, A.A.A.M., 2002. Calcareous nannofossil biostratigraphy and palaeoecology of the Cretaceous- Tertiary transition in the central eastern desert of Egypt. Marine Micropaleontology, 47, 323-356.
- Thibault, N. and Gardin, S., 2007. The late Maastrichtian nannofossil record of climate change in the South Atlantic DSDP Hole 525A. Marine Micropaleontology, 65, 163-184.
- Thibault, N. and Gardin, S., 2010. The calcareous nannofossil response to the end-Cretaceous warm event in the Tropical Pacific. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 291, 239-252.
- Thierstein, H.R., 1976. Mesozoic calcareous nannoplankton Biostratigraphy of Marine Sediments. Marine Micropaleontology, 1,325-362.
- Thierstein, H.R., 1981. Late Cretaceous nannoplankton and the change at the Cretaceous–Tertiary boundary. In: Warme, J.E., Douglas, R.G. and Winterer, E.L. (Eds.), The Deep Sea Drilling Project: a decade of progress. SEPM Special Publication, 32, 355-394.
- Vaziri-Moghaddam, H., 2002. Biostratigraphic study of the Ilam and Gurpi Formations based on planktonic foraminifera in SE of Shiraz (Iran). Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran, 13, 4, 339-356.
- Watkins, D.K., Wise Jr, .S.W., Pospichal, J.J. and Crux, J., 1996. Upper Cretaceous calcareous nannofossil biostratigraphy and paleoceanography of the Southern Ocean. In: Moguilevsky, A. and Whatley, R. (Eds.), Microfossils and oceanic environments. University of Wales, Aberystwyth Press, 55-381.
- Watkins, D.K. and Self-Trail, J.M., 2005. Calcareous nannofossil evidence for the existence of the Gulf Stream during the late Maastrichtian. Paleoceanography, 20, PA3006, doi:10.1029/2004PA001121.
- Worsley, T.R., 1971. Calcareous nannofossil zonation of Upper Jurassic and Lower Cretaceous sediments from the Western Atlantic.Proceeding of the second Planktonic Conference Roma, 2, 1301-1322.
- Zahiri A.H., 1982. Maastrichtian microplankton of well Abteymur-1 S.W. Iran: NIOC, Expl. Div. Tech. Note No. 226, Unpublished.