خصوصيات هيدروژئوالكتريك سازندهاي آسماري و ايلام – سروك در ناوديس سوسن، شمال ایذه
محورهای موضوعی :
حميدرضا ناصري
1
(دانشگاه شهید بهشتی)
نجات زيدعلي نژاد
2
(دانشگاه شهید بهشتی)
فرشاد عليجاني
3
(دانشگاه شهید بهشتی)
کلید واژه: هيدروژئوالكتريك توموگرافي پتانسیل آب زیرزمینی کارست سوسن ايذه.,
چکیده مقاله :
منطقه كارستي سوسن به صورت ناودیس پلانژ داري در شمال دشت ايذه و در حوضه کارون میانی قرار گرفته است. در این مقاله، خصوصيات هيدروژئوالكتريك سازندهاي آهكي آسماري و ايلام – سروك با هدف تعيين دامنه تغييرات مقاومت الكتريكي آهك هاي خشك و آب دار، ميزان كارست شدگي، وجود شكستگي ها و در نهايت تعيين مناطق با بيشترين پتانسيل آب زيرزميني مورد بررسي گرفته است. بدين منظور، 245 سونداژ ژئوالكتريك با آرايه شلومبرژه در مجاورت حد تماس آهك ها با آبرفت داده برداري شده و به صورت يك بعدي مورد تفسير قرار گرفته است. سپس توموگرافي ژئوالكتريك دو بعدي در هشت مقطع انتخابي با استفاده از مدل RES2DINV انجام و مورد تحليل واقع شده است. منحني هاي سونداژ سازند آسماري داراي مقاومت الكتريكي كمتر، شكل هموارتر و دامنه مقاومت كمتر نسبت به سازند ايلام– سروك مي باشند كه مي توان وجود آبخوان با آبدهي زياد را بر روي آن با توجه به شيب ملايم كاهش مقاومت آبخوان مشخص نمود. تفسير مقاطع توموگرافي ژئوالكتريك دوبعدي مشخص نمود كه آهك ايلام – سروك در مناطق خرد شده پتانسيل آب زيرزميني قابل توجهي دارند و توسعه كارست و حفرات در آن ها نسبت به آهك آسماري كمتر است. وجود آهك متراكم ايلام- سروك در مجاور پهنه هاي خردشده اي كه هدايت آب زيرزميني را برعهده دارند، باعث شده است كه حركت رو به بالاي آب زيرزميني و در نتيجه ظهور چشمه ها در اين سازند در منطقه سوسن رخ دهد. نتايج بررسي هاي هيدروژئوالكتريك مشخص کرد كه آبخوان آهكي آسماري علي رغم نبود چشمه مهم در آن در ناوديس سوسن، وضعيت بسيار مناسبي دارد. در سازند ايلام– سروك، چشمه ها از طريق مناطق خرد شده تخليه مي-شوند. آهک های این سازند در عمق متراكم مي باشند كه مي تواند نمايان گر تخلخل زمينه اي كم آهك مذكور باشد، در حالي كه به دليل تخلخل ذخيره اي بيشتر، مقاومت الكتريكي آهك آسماري كمتر مي باشد.
Hydro-geoelectric properties of the Asmari and Ilam-Sarvak formations in Susan Syncline (located in Middle Karoon Basin), North of Izeh, were investigated to recognize electrical resistivity ranges of dry and wet limestone, karstification, and fractures and determine the areas with high potential for groundwater exploitation. For this purpose, the resistivity data were collected in 245 vertical geoelectric sounding (VES) using Schlumberger array in the contact of limestone and adjacent alluvium. The resistivity data were interpreted as one-dimensional and two-dimensional tomography (using RES2DINV software). The resistivity curves of VES in the Asmari Formation have lower value and ranges of resistivity than the Ilam-Sarvak Formation which can be understood by high yield of the aquifers from the smooth descending VES curves. Interpretation of two-dimensional geoelectrical tomography revealed that the Ilam - Sarvak Formations have considerable potential groundwater in crushed zones but the karst development and cavities in them are less than the Asmari limestone. The spring discharges from the Ilam-Sravak Formations in Susan area is in relation with the contact of compact limestone and water bearing fractured zones. Despite the lack of major springs in the Susan Syncline,the results of the hydro-geoelectrical investigation showed the Asmari limestone aquifer, has a high groundwater potential. The electrical resistivity of the Asmari Formation is lower than the Ilam-Sravak ones because of the higher porosity of limestone matrix in the former.
زيدعلينژاد، ن. 1390. ارزیابی پتانسیل آب زیرزمینی در کارست سوسن، شمال ایذه. پايان نامه كارشناسي ارشد هيدروژئولوژي، دانشگاه شهيد بهشتي.
مهندسين مشاور كمياب گستر جنوب. 1390. مطالعات ژئوالكتريك محدوده دهشيخ –سوسن. سازمان آب و برق خوزستان.
ناصری، ح.ر.، علیجانی، ف. و میرزایی، س.ی.، 1387. توموگرافی ژئوالکتریک کارست تاقدیس آسماری. مجله علوم دانشگاه شهید چمران، شماره 19، قسمت ب.
ناصری، ح.ر.، علیجانی، ف. و نخعي، م.، 1391. اکتشاف آب زيرزميني در مناطق کارستي جنوب باختر ايذه با استفاده از توموگرافي ژئوالکتريک. فصلنلمه علوم زمين، 86، 107-111.
ناصری، ح.ر.، علیجانی، ف. و نخعي، م.، 1391. مقايسه اثرات خشكسالي بر هيدروژئولوژي كارست سازندهاي آسماري و ايلام – سروك در جنوب غرب ايذه. مجله پژوهش آب ايران، 6، 11، 35-45.
Ford, D. and Williams, P., 2007, Karst Hydrogeology and Geomorphology, John Wiley & Sons Publications, 562 p.
Geotomo Software, 2009, Rapid 2-D Resistivity & IP inversion using the least-squares method, Geoelectrical Imaging 2D & 3D, Malaysia.
Goldscheider, N. and Drew, D., 2007, Methods in Karst Hydrogeology, International Association of Hydrogeologists, editor book, Taylor & Francis Group, 264 p.
Gowd, S., 2004, Electrical resistivity surveys to delineate groundwater potential aquifers in Peddavanka watershed, Anantapur District, Andhra Pradesh, India, Environmental Geology Journal, no. 46, pp. 118–131.
Griffiths D.H. and Barker R.D.,1993, Two-dimensional resistivity imaging and modelling in areas of complex geology, Journal of Applied Geophysics, no. 29, pp. 211-226.
Herold, T., Jordan, P. and Zwahlen, F., 2000, The influence of tectonic structures on karst flow patterns in karstified limestones and aquitards in the Jura Mountains, Switzerland, Eclogae Geologicae Helvetiae, no. 93, pp. 349–362.
Kaufmann, G., and Romanov, D., 2009- Geophysical investigation of a sink in the northern Harz foreland (North Germany). Environmental Geology, 58, 2, pp. 401405.
Loke, M. H., and Barker, R.D., 1996- Rapid least-squares inversion of apparent resistivity pseudosections by a quasi-Newton method, Geophysical Prospecting, 44, pp. 131– 152.
Nassery H.R., Alijani F. and Nakhaei, M. 2013. The comparison of hydrodynamic characteristics of karst aquifers: application on two karst formations in Zagros (Asmari and Ilam-Sarvak), southwest Iran. Arabian Journal of Geosciences, DOI 10.1007/s12517-013-1017-z
Nathalie, V., David, J., Martin, H., Simon, L., Philippe., A, and Pezard, L., 2007, Characterizing flow zones in a fractured and karstified limestone aquifer through integrated interpretation of geophysical and hydraulic data, Hydrogeology Journal, no. 15, pp. 225–240.
Nguyen, F., Garambois, S., Jongmans, D., Pirard, E. and Loke, M.H., 2005, Image processing of 2D resistivity data for imaging faults, Journal of Applied Geophysics, vol. 57, no. 4, pp. 260–277.
Skinner, D. and Heinson, G., 2004, A comparison of electrical and electromagnetic methods for the detection of hydraulic pathways in a fractured rock aquifer, Clare Valley, South Australia, Hydrogeology Journal, no. 12(5), pp. 576–590.
Sultan, S.A., and Monteiro Santos, F.A., 2008- 1D and 3D resistivity inversions for geotechnical investigation, J. Geophys. Eng., 5, pp. 1–11.
Zonge, K., Wynn, J. and Urquhart, S., 2005, Resitivity, Induced Polarization, and Complex Resistivity, Investigations in Geophysics, no. 13, pp. 265- 299.